Alle ingrediënten voor een heftige confrontatie zijn aanwezig. In de schriftelijke voorbereiding van de wet, die samenvoeging van ziekenfondsen en particuliere zorgverzekeringen tot één basisverzekering regelt, sprongen de vonken ervan af.

De voorzitter van de Eerste Kamer, Timmerman-Buck, verwacht een stevige en lange discussie. Ze heeft een inschatting gemaakt van de tijd die dinsdag met het debat is gemoeid. Timmerman denkt op voorhand dat ze pas om halftwee vannacht de voorzittershamer kan laten vallen. De praktijk leert echter dat debatten meestal langer duren dan gepland.

Het lot van de nieuwe zorgverzekeringswet, die 1 januari moet ingaan, ligt in handen van het CDA. De fracties van VVD en D66 zullen voor de wet stemmen. De liberalen laten hun partijgenoot Hoogervorst van Volksgezondheid niet in de steek en D66 is altijd voor samenvoeging van verplichte en particuliere ziektekostenverzekeringen geweest. De PvdA is op zich wel voor hervorming van het stelsel, maar niet op de manier zoals het kabinet het wil. De sociaal-democraten stemmen tegen. Daarmee is de stem van het CDA doorslaggevend in het debat.

Onder aanvoering van Van Leeuwen verzetten de christen-democraten zich tegen vijf onderdelen van de wet. In de eerste plaats willen ze dat alle verzekerden zelf hun huisarts mogen uitkiezen. Dat is nu onvoldoende gegarandeerd. In de tweede plaats vraagt het CDA meer invloed van patiëntenorganisaties op het beleid van verzekeraars. In het huidige ziekenfonds is dat wel geregeld, in de particuliere verzekering en in de nieuwe basisverzekering niet.

In de derde plaats eist Van Leeuwen meer zekerheid over ziekenzorg voor de naar schatting 360.000 onverzekerden die er in ons land zijn. Ze doelt dan niet op gemoedsbezwaarden tegen verzekeringen, maar op daklozen, wanbetalers en dergelijke. Daarnaast moet Hoogervorst ervoor zorgen dat mensen die nu ziekenfondsverzekerd zijn en zich na 1 januari particulier moeten verzekeren, niet tussen wal en schip vallen. Als ze helemaal niets van zich laten horen, dreigen ze met ingang van 2006 onverzekerd te zijn. Dat mag in de ogen van het CDA niet gebeuren.

Het laatste bezwaar is meer technisch van aard. Van Leeuwen wil een betere verevening tussen verzekeraars. In het nieuwe stelsel komt een bepaling dat verzekeraars die veel patiënten hebben met dure ziektes, de kosten onderling moeten verdelen. Als dat niet goed gebeurt, dreigen verzekeraars met risicoselectie. De verzekeraar weigert dan mensen met hoge ziektekosten. Dat is strijdig met de gemaakte afspraken. Elke verzekeraar moet elke patiënt aannemen.

Van Leeuwen zou deze punten dinsdag met kracht naar voren brengen. Dat is de christen-democrate wel toevertrouwd. Toen ze in de jaren zeventig lid was van de AR-fractie in de Tweede Kamer behoorde ze tot de sociale vleugel in de partij en droeg ze met verve haar standpunten uit. In de tijd dat ze wethouder en waarnemend burgemeester was, vreesden links en rechts haar gedrevenheid. Ondanks haar 79 jaar kan ze debatteren als de beste. Ze is het levende bewijs dat senioriteit en vitaliteit samen kunnen gaan.

Maar de Senaat heeft toch niet de bevoegdheid dingen te veranderen in een wet die al door de Tweede Kamer is goedgekeurd? Dat klopt, maar gelukkig heeft Van Leeuwen een prachtig drukmiddel achter de hand. In de zorgverzekeringswet staat namelijk geen invoeringsdatum. Die staat in een aparte invoeringswet. Daarover heeft de Tweede Kamer nog niet gesproken, dus kan Hoogervorst daar nog van alles aan veranderen. Ook kan hij daarin nog diverse CDA-wensen toevoegen.

De bewindsman is gebrand op invoering per 1 januari aanstaande. Zijn gehele departement staat daarvoor in de startblokken. Als de bewindsman niet aan de eisen van het CDA voldoet, kunnen de christen-democraten een latere invoeringsdatum gemakkelijk afdwingen. De sociaal-democraten zullen een eventuele motie van Van Leeuwen graag aan een meerderheid helpen.

Komt er nu wel of geen ”Nacht van Van Leeuwen”? De CDA-senator: „Ik verwacht dat minister Hoogervorst tegemoetkomt aan de bezwaren die het CDA naar voren brengt. Ik ben uit op een goede afloop en niet op een nacht die naar mijn naam is genoemd. Maar ja, je weet het nooit: Het is geen gelopen race.”