Opinie

Doodsteek voor Europese grondwet

De Nederlandse tegenstem betekent waarschijnlijk de doodsteek voor de Europese grondwet. Dat is vanochtend de tendens in de buitenlandse kranten na het massale nee van de Nederlandse kiezers.

2 June 2005 11:17Gewijzigd op 14 November 2020 02:36

Het Britse dagblad The Times meent dat het nee een dreun is „dodelijker dan de massale Franse verwerping.” Terwijl de Fransen zich volgens de krant vooral keerden tegen hun leiders, concentreerde het Nederlandse debat zich op de EU en hebben de kiezers zich met „walging van haar afgekeerd.”

In de Verenigde Staten ziet The New York Times in de verwerping het ongenoegen van het volk met de politieke elite. Bovendien wordt de Europese ambitie om een grotere rol te spelen op het wereldtoneel door de negatieve uitslagen van de referenda flink ondermijnd, meent de Amerikaanse krant.

De Franse krant Le Figaro schrijft dat na het Nederlandse nee de verleiding groot is om maar helemaal mee te stoppen met de grondwet. De krant vindt dat na de uitslagen in Frankrijk en Nederland een sterkere autoriteit in Brussel nodig is dan voorzitter Barroso.

Het Zweedse Dagens Nyheter schrijft dat het nee-kamp nog één keer kan juichen. In de analyse schrijft de kwaliteitskrant dat de ziel van de Europese Unie op het spel staat. Het ongenoegen met de EU kan niet langer worden afgedaan als een Nederlands of een Frans probleem, aldus de krant.

Het Deense dagblad Politiken stelt dat de Nederlandse uitslag de doodsteek is voor de Europese grondwet. Wel is er een verschil tussen het Franse en het Nederlandse nee. Nederland is realistischer EU-kritisch dan Frankrijk, meent de krant.

Hieronder een bloemlezing van commentaren uit een zestal andere kranten.

De Standaard
„De Europese grondwet is dood. Daar helpt geen lievemoederen meer aan nu na de Fransen ook de Nederlanders in meerderheid neen hebben gezegd. Een Nederlands ja had nog een moreel verschil kunnen maken. Dan konden de Europese leiders nog argumenteren dat het zin had het ratificatieproces ten volle te laten doorlopen en aan het einde de balans op te maken. (…) Dan was het bijvoorbeeld voor de Britse premier Tony Blair moeilijk geweest om te beslissen het aangekondigde referendum in zijn land af te blazen. Nu is het evident dat hij die lastige en mogelijk levensbedreigende campagne niet zal voeren. Wat door de kiezers in twee stichtende leden van de Unie met één klap is tenietgedaan, is het geloof in een immer voorwaarts gerichte integratiebeweging op ons continent. Als er de jongste decennia één politiek axioma was dat iedereen zonder discussie voor waar aannam, dan wel dat Europa de toekomst had en de natiestaten bij dat machtscentrum beleidsruimte zouden moeten inleveren. Of dat goed was of slecht, daar was niet iedereen het over eens. Hoe ver die machtsoverdracht moest gaan en hoe snel we die weg op moesten, was voorwerp van verhit debat. Maar dat die ontwikkeling onvermijdelijk was, dat kon nauwelijks een discussiethema zijn. Die zekerheid zijn we voorgoed kwijt.”

Neue Zürcher Zeitung
„De vraag moet gesteld worden waarom de tot voor kort als uiterst Europa-vriendelijk beschouwde Nederlanders plotseling hun mening over de Europese integratie zo radicaal hebben gewijzigd. Misschien ligt het antwoord in het feit dat de Nederlanders vandaag minder de aanbevelingen van hun politici volgen dan vroeger en steeds zelfbewuster hun mening geven. Het was in eerste instantie de Haagse elite die achter de EU stond, en minder de bevolking zelf. Met de opkomst van de rechtse populist Pim Fortuyn in 2002 brak bovendien een anti-establishmenthouding door in het land. En veel politici lieten zich ertoe verleiden Brussel als zondebok aan te duiden. Daar komt bij dat ook in Nederland de tijden van de politici met een Europese visie voorbij zijn. Minister-president Balkenende noch andere kabinetsleden wisten in de debatten over het EU-verdrag te overtuigen.”

Le Monde
„De „brave jongens van Europa”, zoals de Volkskrant hen noemt, hebben duidelijk besloten in opstand te komen door de Europese grondwet te gijzelen, waarvan iedereen in Den Haag trouwens beweerde dat die dood zou zijn op het moment dat de Fransen nee zouden stemmen. De grondwet is dus dood, maar de regering-Balkenende -die speelt met wat haar aan geloofwaardigheid in dit avontuur nog rest- deed alsof ze de Nederlanders ervan wilde overtuigen ja te stemmen. Op deze manier zouden de Nederlanders voor hun land een interessante rol moeten veiligstellen in de leiding van een Europa, dat weliswaar verzwakt is maar geacht wordt morgen Frankrijk te veroordelen - een land dat door veel Nederlanders als arrogant en onnodig anti-Amerikaans wordt beschouwd en dat zich niet erg druk zou maken om zijn buren.”

Die Zeit
„Wat is er aan de hand in Holland? Decennialang was de medeoprichter van de Europese Gemeenschap een stabiele factor in Europa. Nu hebben de burgers genoeg van Europa. (…) Sinds tien jaar valt onder de Nederlandse bevolking een onderstroom van onbehagen waar te nemen die voortdurend aanzwelt. De meest diverse zorgen en angsten stromen samen en creëren een stemming die zich bij stembusgangen ontlaadt - waar het ook bij de verkiezing om gaat. (…) Nederland verkeert in een ernstige identiteitscrisis. (…) Deze crisis heeft ook de politiek in haar greep. Geen partij is meer zeker van haar aanhang. Voortdurend erop bedacht consensusbeslissingen te nemen en confrontaties te vermijden, hebben de partijen de politieke debatten van elk profiel ontdaan. Waar er geen duidelijke verschillen meer zijn, vinden de burgers geen aanknopingspunten. Zo verliest de politiek het contact met de bevolking en het invoelen met wat de burger beweegt.”

The Guardian
„Ook al zijn de resultaten in Frankrijk en Nederland vergelijkbaar, er spelen andere factoren. (…) Calvinistische waarden en een gevoel van eerlijkheid over de regels waren onderdeel van hun desillusie [van de Nederlanders]. De nee-campagnevoerders profiteerden van de inflatie die samenging met de vervanging van de gulden door de euro. De Nederlanders hebben een sterke zaak met hun bezwaar dat ze de grootste nettobijdrage per hoofd van de bevolking leveren aan het EU-budget, terwijl het land nu slechts de op vier na welvarendste van de Unie is. Wat ook knaagt, is dat bezuinigingsmaatregelen nodig waren om de Nederlandse begroting in evenwicht te krijgen, terwijl Frankrijk en Duitsland de afspraken van het stabiliteitspact in de eurozone schonden met excessieve tekorten schonden. En, net als in Frankrijk, was er ontevredenheid over de impopulaire centrumrechtse regering. (…) Maar er waren ook specifieke Nederlandse factoren: zorgen over het EU-immigratiebeleid (…). Een andere zorg was dat het traditionele Nederlandse liberalisme met betrekking tot drugs, homoseksualiteit, euthanasie en abortus werd bedreigd door conservatieve waarden, die op de een of andere manier vanuit Brussel afkomstig zouden zijn. Geen van deze angsten vindt zijn basis in de werkelijkheid, maar dit onderstreept hoezeer de EU het zwarte schaap voor ontelbare kwaden is geworden.”

El Pais
„Het referendum van woensdag was het eerste in de geschiedenis van Nederland, met een opkomst van 62 procent dat veel hoger was dan was verwacht. Als er gestemd was in het Nederlandse parlement, had de Europese grondwet daar op een massieve steun kunnen rekenen, hetzelfde als gebeurd zou zijn in het Franse parlement. Het resultaat van beide referenda creëert een zorglijke scheiding tussen de burgers en hun vertegenwoordigers in het parlement. De volksraadplegingen vormen een discutabel instrument om te komen tot een besluitvorming omdat de kiezers zich op een scherpe manier over complexe vraagstukken kunnen uitspreken. Er zal dus moeten worden nagedacht over de bres die in de Europese muur is geslagen en het eerste wat de volgende Europese Raad zal moeten doen, is zich diepgaand bezinnen over de maatregelen in verband met het verdere eenwordingsproces.”

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer