Balkenende riep de Nederlandse kiezers op ja te stemmen. „We moeten ons niet door de Fransen de wet laten voorschrijven. Om met de Belgische oud-premier Dehaene te zeggen moet Nederland nu Frankrijk een lesje leren.”

Een Nederlandse afwijzing kost invloed, gaf Balkenende indirect aan. Op de vraag naar de gevolgen van een nee zei hij dat de Franse president Chirac daarop is vooruitgelopen door te laten doorschemeren dat Frankrijk macht zou kunnen verliezen als het tot een tegenstem zou komen.

Balkenende zei verder dat hij Chirac geen advies zal geven wat nu te doen. Hij wacht af wat de Franse president half juni op de Europese top in Brussel over de situatie zal zeggen.

Een kleine 55 procent van de Franse kiezers heeft tegen de grondwet gestemd en slechts iets meer dan 45 procent voor. De uitslag is een zware nederlaag voor president Jacques Chirac. ”Chirac treed af, Chirac treed af!” scandeerde een menigte in het centrum van Parijs.

De opkomst was met 70,5 procent behoorlijk hoog. Van de 41,7 miljoen kiesgerechtigden heeft 69,74 procent gestemd. Ruim 15,4 miljoen Fransen stemden tegen en ongeveer 12,7 miljoen voor. Voorstanders waren vooral te vinden in de centrumrechtse achterban van Chirac.

President Chirac had gewaarschuwd dat Frankrijk geïsoleerd zou raken als het de grondwet zou afwijzen. Maar de neestemmers hechtten daar niet veel geloof aan. „Europa zonder Frankrijk betekent niets en iedereen weet dat”, zei de 18-jarige studente Dora Bazin. „Het is een beetje ironisch dat zo veel Fransen betrokken zijn geweest bij het proces van Europese opbouw. Maar dit is een opstand. De mensen zijn het zat.”

Veel van de neestemmers vinden dat het grondwettelijk verdrag te veel nadruk legt op de markt en de economie en te weinig op de mensen en hun sociale rechten. „Dit is een grote overwinning”, zei de 38-jarige Fabrice Savel, terwijl hij posters uitdeelde met de tekst ”Nee - tegen een Europa van de Vrije Markt”.

Op de Place de la Bastille in Parijs, waar in 1789 de Franse Revolutie uitbrak, hebben linkse betogers zondagavond de afwijzing van de Europese grondwet door de Franse kiezers gevierd. Veel feestvierders bejubelden het nee van Frankrijk als een historische opstand, te vergelijken met die van 1789.

Chirac suggereerde zondagavond opnieuw dat er een regeringswissel in aantocht is. „Er komt een nieuwe impuls op regeringsniveau.” Intussen heeft de Franse premier Jean-Pierre Raffarin vanmorgen een halfuur durende ontmoeting gehad met president Jacques Chirac. Na afloop van het gesprek zei hij nog vandaag of anders morgen „ontwikkelingen” te verwachten binnen de regering. Franse media gaan ervan uit dat de 56-jarige Raffarin zijn ontslag indient.

Het ratificatieproces van de Europese grondwet moet in de andere lidstaten van de Europese Unie gewoon doorgaan. Dit zei de Luxemburgse premier en huidig EU-voorzitter Juncker zondagavond in een eerste reactie op de uitslag van het Franse referendum over de grondwet.