Vredesproces Noord-Ierland in impasse
De protestantse Noord-Ierse leider Ian Paisley heeft donderdag de Goede-Vrijdagakkoorden dood verklaard. Na een onderhoud met de Britse premier Tony Blair zei hij dat de vredesakkoorden uit 1998 „een fatsoenlijke begrafenis” dienen te krijgen. Blairs hoop het vredesproces in Noord-Ierland een nieuwe impuls te geven, lijkt hiermee vervlogen.
Paisley, leider van de Democratische Unionistische Partij (DUP), sloot een deling van de macht met de rooms-katholieke partij Sinn Fein uit. „Ik vertrouw hen niet, en de mensen vertrouwen hen niet”, aldus de radicale dominee, die pleitte voor geheel nieuwe vredesonderhandelingen. De verdeling van de macht tussen protestanten en rooms- katholieken was een van de belangrijkste pijlers van de Goede-Vrijdagakkoorden.
Blair sprak na zijn onderhoud met Paisley ook met Sinn Fein-leider Gerry Adams. Die liet voorafgaand aan de ontmoeting weten dat voor zijn partij naleving van de Goede-Vrijdagakkoorden de enige weg voorwaarts is. Een Noord-Ierse regering waarin protestanten en rooms-katholieken de macht delen, is alleen mogelijk met Sinn Fein, benadrukte hij. „Als Ian Paisley premier wil zijn, kan dat alleen met een vice-premier van Sinn Fein”, aldus Adams.
De kans dat Blair erin zou slagen weer voortgang in het vredesproces te bewerkstelligen, werd vooraf niet groot geacht. De DUP, die een klinkende overwinning boekte bij de verkiezingen voor het Lagerhuis van 5 mei, weigert met Sinn Fein te praten zolang de IRA niet ontwapent. Bovendien rekent de DUP de politieke republikeinse beweging een bankoverval aan met een buit van 40,1 miljoen euro, waarvoor de autoriteiten de IRA verantwoordelijk houden.
De Amerikaanse gezant voor Noord-Ierland, Mitchell Reiss, heeft de IRA woensdag opgeroepen ondubbelzinnig te reageren op eerdere oproepen van Sinn Fein om de wapens neer te leggen.
Blair staat onder druk om het regionale parlement weer Noord-Ierland te laten besturen, maar dan zonder Sinn Fein. Noord- Ierland wordt sinds 2002 vanuit Londen geregeerd, na beschuldigingen dat de IRA via Sinn Fein zou zijn geïnfiltreerd in het Britse ministerie van Noord-Ierse Zaken.
De nieuwe Britse minister van Noord-Ierse Zaken, Peter Hain, heeft woensdag verklaard dat er geen aparte afspraken worden gemaakt om de vrede in Noord-Ierland te garanderen. Gezamenlijke gesprekken zijn volgens hem de enige weg naar een langdurige politieke oplossing. Hij hoopt binnen enkele maanden het vredesproces vlot te kunnen trekken.
Het openbaar ministerie in Noord-Ierland gaat een veronderstelde dissidente aanhanger van de IRA aanklagen voor massamoord vanwege zijn rol in de aanslag in Omagh, die op 15 augustus 1998 aan 29 mensen het leven kostte.
De verdachte, de 35-jarige elektricien Sean Hoey, zit al sinds september 2003 achter de tralies. Hij werd voorheen alleen verdacht van het leveren van een onderdeel voor de bom in Omagh en betrokkenheid bij twee andere bomaanslagen.
De meeste IRA-aanhangers houden zich sinds 1997 aan een staakt-het-vuren, maar sommige dissidenten zijn doorgegaan met het plegen van aanslagen om hun doel, de afscheiding van Noord-Ierland van het Verenigd Koninkrijk, te bewerkstelligen.