Aan het einde van zijn ruim een uur durende tocht door de zogenoemde ’Duitse hoek’ in het winkelgebied van Venlo, maakt Wilders de balans op van zijn eerste campagnedag. Driekwart van de folders die hij uitdeelde, kwamen in handen van winkelende Duitsers, die niet mogen stemmen bij het Nederlands referendum. „Duitsers en Nederlanders waren positief en velen waren het met me eens".

Wilders wilde de bustourNEE per se beginnen in zijn geboorteplaats Venlo, waar het voormalige VVD–Kamerlid een half jaar geleden nog woonde. Na de moord op Theo van Gogh op 2 november vorig jaar, werd Wilders – met VVD–Kamerlid Ayaan Hirsi Ali – ernstig bedreigd en moest hij onderduiken. Sindsdien zwierf hij langs geheime plekken en verbleef hij lang in een cel op kamp Zeist. Het bezoek aan Venlo is, afgezien van een signeersessie in Den Haag voor zijn boek ’Kies voor de vrijheid’, de eerste keer dat hij zich uitgebreid onder de mensen begeeft.

De veiligheidsmaatregelen zijn er dan ook naar. De Venlose politie heeft veertig man extra op de been, er lopen continu vier persoonlijke bodyguards om Wilders heen en daarnaast wandelt er nog een aantal ’stille’ beveiligers rond het Kamerlid, dat zelf omstuwd wordt door cameraploegen en nauwelijks aan het uitdelen van zijn antigrondwetfolders toekomt.

„Ik probeer niet bang te zijn", zegt Wilders over de beveiliging en de bedreigingen aan zijn adres de afgelopen bijna zeven maanden. „Ik ben een volksvertegenwoordiger en ik ben niet van plan in een hokje in de Tweede Kamer te blijven zitten. Ik moet het land in kunnen".

„Is dat de burgemeester?" vraagt de Kroatische Duitser Vik Neuss (strohoed, grote snor, grote zonnebril) aan een politieagent als de ’stoet–Wilders’ passeert. Als hij is bijgepraat, heeft hij snel een oordeel klaar. „Ik ben Kroaat en woon al twintig jaar in het Ruhr–gebied. De Europese Unie is markt en onze toekomst. Daar leven we van en de grondwet is een stap vooruit. Ja, dan verlies je macht, maar niemand heeft de absolute macht. Anders hadden we geen democratie".

Een 50–jarige Duitser uit Düsseldorf, die voor een Nederlandse kledingwinkel de folder van Wilders staat te lezen, denkt er anders over. „Ik begrijp de angst van Wilders voor de grondwet en voor Turkije. Dat land moet eerst zijn eigen volk maar eens goed behandelen".

De Duitse Bondsdag stemde deze week voor de grondwet, maar als er een referendum was gehouden, had de bevolking tegengestemd, is de overtuiging van veel Duitsers in Venlo. „Bij ons is ook onvrede. Wij noemen de euro de ’teuro’" (naar het Duitse woord ’teuer’, dat duur betekent).

Wilders vordert ondertussen maar langzaam. Om de tien meter moet hij hetzelfde verhaal vertellen voor een cameraploeg of radiomicrofoon. Er is ook ruime belangstelling van buitenlandse pers. De BBC, de Belgische zender RTBF en de Deense radio en televisie zijn in Venlo. Voor de komende twee weken hebben zich al journalisten gemeld van internationaal vermaarde media als Le Monde, Libération, Süddeutsche Zeitung, CNN, The Times, Sunday Times, CNBC en het Franse Canal Plus.

„Tuurlijk", zegt Wilders dan geduldig over zijn campagneslogan ’Nederland moet blijven’. „Het is niet zo dat Nederland verdwijnt met de grondwet, maar het is wel zo dat er teveel bevoegdheden verdwijnen naar Brussel en Nederland macht kwijt raakt aan de grote landen. Zelfs Turkije heeft in de toekomst meer over ons te vertellen dan wij zelf. We kunnen met de grondwet niet meer ons eigen migratiebeleid bepalen. We verliezen delen van onze onafhankelijkheid en van onze vetorechten en dreigen een provincie van de Europese superstaat te worden".

Wilders hekelt opnieuw de ja–campagne van het kabinet. „Het kabinet speelt in op angst. Donner die dreigt met oorlog als we de grondwet wegstemmen, Brinkhorst die zegt dat het licht uit zal gaan en premier Balkenende die onsmakelijke verwijzingen maakt naar de holocaust en Auschwitz".

Meer respect heeft het oud–VVD–Kamerlid dan voor de Jonge Democraten, de jongerenbeweging van D66 die Wilders tijdens zijn bustour de komende twee weken achterna reizen met een oude caravan (blauw met gele EU–sterren) en folders uitdelen waarin ze de argumenten van Wilders bestrijden. „Waarom Wilders wauwelt", is onze slogan, zegt voorzitter Jan Paternotte van de Jonge Democraten. De D66–jongeren kregen geen subsidie van de referendumcommissie voor een inhoudelijke campagne, maar wel 5000 euro voor 5000 blikjes energiedrank.

Vlak voor hij zijn tourbus instapt om naar Heerlen te rijden wordt Wilders aangeschoten door een jonge, zelfbewuste Venlonaar met Turkse wortels. „Meneer Wilders, waarom bent u zo bang voor Turkije?“, vraagt Özcan Kaya (23). „De EU is meer dan alleen handel. Het islamitische Turkije heeft niets te zoeken in de EU”, antwoordt Wilders.

„Turkije vraagt al twintig jaar om er bij te mogen horen. Wij hebben ervaring met het bestrijden van terrorisme en een sterk leger waar Europa veel aan kan hebben", zegt Kaya. Wilders is niet overtuigd: „Een goede buur hoeft nog geen familie te worden".

De mannen schudden elkaar de hand. „Respect.“. Als Wilders wegloopt, zegt Kaya: „Ik ben geen fan van hem. Ik ben geboren en getogen in Venlo, misschien wel meer Venloënaar dan Wilders. Ik ben tegen Wilders en ga voor de grondwet stemmen”.