Gemeenten of ambassades die paspoorten uitgeven, kunnen die personen vervolgens een paspoort weigeren of dat vervallen laten verklaren. Dit moet misbruik van het reisdocument tegengaan. Bij identiteitskaarten bestaat deze mogelijkheid niet.

Dat hebben de ministers Donner van Justitie en Remkes van Binnenlandse Zaken geschreven in antwoord op kamervragen van CDA, PvdA en SP over mensensmokkel en het gebruik van identiteitskaarten.

Uit onderzoek is gebleken dat mensensmokkelaars ook Nederlandse paspoorten en identiteitskaarten gebruiken. Het betreft niet alleen vervalste paspoorten maar ook authentieke passen. Justitie registreerde in de periode 2002-2003 34 gevallen van misbruik van het Nederlands paspoort, origineel en nagemaakt, voor mensensmokkel. Ook identiteitsbewijzen worden voor dat doel misbruikt.

De wettelijke mogelijkheid om paspoorten te weigeren aan een persoon van wie wordt vermoed dat die misbruik heeft gemaakt of zal maken van het document, bestond al, maar is deze maand opnieuw onder de aandacht van gemeenten gebracht. Deze bepaling uit de Paspoortwet geldt echter niet voor identiteitskaarten. Die kan niet worden geweigerd omdat sinds januari iedereen vanaf veertien jaar zich moet kunnen legitimeren. Wel kunnen gemeenten aangifte doen bij de politie als ze denken dat iemand met de identiteitskaart fraudeert.

Volgens Donner en Remkes geven politie en justitie meer aandacht aan de opsporing van handel in en vervalsingen van identiteitsdocumenten. Verder worden ontdekte valse documenten door de politie geregistreerd. Zo kunnen onder meer trends in deze illegale praktijken worden doorgrond.