Ja, de SP is tegen de monarchie. Maar nee, een groot nummer zal de partij er niet van maken. „Als anderen een voorstel doen om hem af te schaffen, zullen wij dat steunen. Maar we nemen zelf beslist geen initiatief”, zegt dr. Ronald van Raak, Eerste-Kamerlid voor de Socialistische Partij.

Binnen de SP is Van Raak al helemaal geen hardliner. „Weet je, ik zie ook best voordelen in de monarchie. Door het koningschap is in ons land de positie van de minister-president wat zwakker. Hij is bij ons niet het onaantastbare symbool van de natie. Heb je in de VS kritiek op Bush, dan ben je bij wijze van spreken ook tegen Amerika. Ik ben blij dat dat in Nederland niet bestaat.”

Een directe verkiezing van een president zou Nederland democratischer maken, vindt de senator. „Maar zo’n verandering heeft voor mij absoluut geen prioriteit. Er zijn in dit land veel urgenter zaken, die met veel meer voorrang aangepakt moeten worden: fraude bijvoorbeeld, of het elkaar in de politiek de hand boven het hoofd houden.”

Wel zou Van Raak de invloed van de Koningin op de politiek wat terug willen dringen. „Een kabinetsformateur moet mijns inziens door de Tweede Kamer worden aangewezen. Die mogelijkheid is er; dat hebben we met elkaar al eens afgesproken. Laten we het bij de volgende formatie dan ook daadwerkelijk doen.”

Afschaffen van de monarchie kan alleen als het volk het wil, beseft de SP’er. „Het tegendeel is momenteel het geval. Door het aantreden van Máxima is het Oranjehuis alleen maar populairder geworden. En toen Amalia geboren werd, zei ik tegen mijn SP-vrienden: Voorlopig zijn we nog niet van het koningshuis af!”

De populariteit van de monarchie heeft te maken met de aantrekkelijke vormen ervan, met de feestelijke uitstraling, denkt Van Raak. „Prinsjesdag, Koninginnedag. Dat willen mensen niet missen.”

Maar ook met traditie, continuïteit en onpartijdigheid. „De Koningin staat boven alle partijen. In onze multiculturele samenleving lijkt dat nog belangrijker dan vroeger.”

De republiek is dus een ideaal voor een zeer verre toekomst? „De monarchie blijft voorlopig nog wel bestaan. Althans, zolang zij symbool blijft voor het hele land. Zo’n discussie over het al dan niet bijwonen van de begrafenis van de paus is daarom bedreigend voor de monarchie. Het is een risico als sommige bevolkingsgroepen zich door Beatrix’ thuisblijven niet meer vertegenwoordigd voelen.”

Dat het koningshuis bij de lezers van het RD nog altijd zeer geliefd is, verbaast Van Raak niet. „In die kring is het historisch geheugen vaak groot. Daar wordt nog altijd het verband gelegd tussen calvinisme, Nederland en het Oranjehuis.”

Maar ook daarbuiten zijn de Oranjes populair. „Als we nu vrije presidentsverkiezingen zouden houden, werd Beatrix de eerste president. Let maar op.”