De Kamer en de minister kunnen in ieder geval tevreden zijn over Apeldoorn. De Veluwse gemeente loopt voorop met diverse noviteiten in gemeentelijk Nederland. Neem de politieke markt, waarmee Apeldoorn en Almere tot nu toe de eerste zijn.

L. Rooijmans, voorlichter van de raadsgriffie, legt uit hoe zo’n markt in zijn werk gaat: „Sinds oktober vorig jaar houden we elke donderdagavond een dergelijke samenkomst. Wekelijks oriënteren afgevaardigden van de fracties zich op onderwerpen in de zogeheten activiteitencarrousel. Om de week is er daarna ook besluitvorming door de raad. De commissievergaderingen zoals die voorheen op verschillende avonden plaatshadden zijn dus vervangen door de carrousel met verschillende activiteiten die op één avond tegelijkertijd in diverse zalen plaatshebben. Burgers kunnen er in- en uitlopen en het onderwerp bijwonen dat hen sterk interesseert of aangaat. Bovendien kunnen ze inspreken.”

Volgens Rooijmans zijn de bijeenkomsten aan een sterke tijdslimiet gebonden. „Per fractie mag één persoon het woord voeren en dat mag niet langer duren dan van tevoren bepaald. Dat voorkomt ellenlang praten, waardoor de besluitvorming veel sneller gaat.”

Maar de politieke markt is niet de enige Apeldoornse troef om de banden met de burger aan te halen. Raadsleden trekken regelmatig de wijken in om met de bewoners in gesprek te gaan. Burgers enthousiast maken voor de lokale politiek is volgens Rooijmans alleen mogelijk wanneer alle contacten tussen gemeenteraad en burger levend worden houden. „Belangrijk is dat ook de raadsleden zelf enthousiast zijn en in staat zijn om op een nieuwe manier en vanuit nieuwe gezichtspunten hun werk te doen. En dat is in Apeldoorn heel aardig gelukt.”

In Apeldoorn mogen burgers dan ruim de gelegenheid krijgen mee te doen in het politieke spectrum, in het Zeeuwse Middelburg moet dat grotendeels nog van de grond komen. Griffier L. Vorthorn heeft daar wel een verklaring voor. „De invoering van het duale stelsel is hier lange tijd een interne aangelegenheid geweest. Er is vooral gekeken naar de invulling van de veranderde rollen van wethouders en raadsleden”, aldus Vorthorn.

Volgens hem begint Middelburg pas nu voorzichtig te denken aan het betrekken van burgers bij de gemeentelijke politiek. „We willen beginnen met maandelijkse informatiemarkten waar raadsleden en burgers zich breder kunnen oriënteren op bepaalde onderwerpen. Deze week is de eerste.”

Middelburg heeft volgens Vorthorn nooit overwogen een politieke markt à la Apeldoorn of Almere te organiseren. „De commissievergaderingen in die plaatsen zijn vervangen door gelijktijdige besprekingen van onderwerpen door fractieleden. Dat legt volgens ons een te grote druk op de kleine fracties om overal bij aanwezig te zijn. Bovendien vinden wij dat Apeldoorn te hard van stapel loopt. Het zet alles in één keer op z’n kop. Middelburg wil liever een geleidelijke invoering van nieuwe mogelijkheden die het duale stelsel biedt. De informatiemarkt is een eerste aanzet daartoe.”

Griffier S. T. van der Zwaag van de gemeente Schiermonnikoog vindt dat het dualisme voor het eiland geen enkele toegevoegde waarde heeft. „De politieke betrokkenheid van burgers is hier vanouds al heel groot geweest en wordt door het dualisme niet versterkt. Het dorp kent slechts 1000 inwoners en heeft negen raadsleden. De publieke tribune zit bij een raadsvergadering zo goed als vol.”

Uit praktisch oogpunt heeft Schiermonnikoog de commissievergaderingen al lang voor de invoeringsdatum van het dualisme afgeschaft. Van der Zwaag: „In de maandelijkse raadsvergadering is een besluitvormend en opiniërend deel ingebouwd. Commissie en raad zijn als het ware in elkaar geschoven. Met slechts negen raadsleden is het niet praktisch om eerst in commissieverband te overleggen en het in de raad nog eens over te doen.”

Schiermonnikoog doet zelfs iets wat binnen het duale stelsel niet eens mag, verklapt Van der Zwaag. „Het collegeprogramma is toentertijd overgenomen door de gemeenteraad, terwijl die in het duale stelsel zélf een programma moet opstellen.”