Dat blijkt uit het boek ”In de wachtkamer van de dood” dat cultureel antropoloog Anne-Mei The dinsdagmiddag presenteerde in Den Haag.

In haar boek doet The verslag van haar tweejarig verblijf op een verpleegafdeling met dementerenden van een verpleeghuis in de Randstad. Ruzies tussen allochtone verpleegkundigen en blanke bewoners waren daar aan de orde van de dag. Sommige bewoners hadden daarbij te lijden onder onbeschoft gedrag zoals slaan, spugen of schelden. Anderen liepen, naar later geconstateerd werd, kneuzingen of blauwe plekken op.

Met name de cultuurkloof tussen personeel en patiënten zorgt voor irritaties. Allochtone verpleegkundigen voelen zich vaak gediscrimineerd en vormen aldus The bij conflicten een gezamenlijk front. Agressie jegens demente bewoners doet zich volgens haar niet alleen voor in de Randstad. „Het gebeurt ook elders in het land.”

The constateert verder dat het verzorgend personeel gebukt gaat onder een hoge werkdruk. Tweederde van het personeel is niet of nauwelijks geschoold; het ziekteverzuim schommelt rond de 15 procent.

Directeur Mariëlle Rompa van de branchevereniging voor verpleging en verzorging Arcares verklaart desgevraagd het boek te beschouwen als een indringende beschrijving van behoorlijk indringende situaties. „Dit boek schetst wat er gebeurt wanneer je beknibbelt op de zorg.” Spanningen tussen allochtone verpleegkundigen en autochtone bewoners zijn volgens Rompa typerend voor de Randstad. „Met name daar mengen meerdere culturen zich in het werkproces.”

Dat de zorg moet worden geleverd door ongekwalificeerd personeel dat bovendien heeft te kampen met een hoge werkdruk komt in het hele land voor, stelt Rompa. „Dat probleem ontstaat vooral door de bezuinigingsmaatregelen die de overheid verpleeghuizen oplegt. Het wordt tijd dat de overheid zich de effecten van dat beleid realiseert. Snijden in het personeelsbudget is nu soms de enige oplossing. Voor verpleeghuizen is dat immers de grootste kostenpost.”

Beleidsmedewerker Inge Butôt van Sigra, de samenwerkende instellingen in de gezondheidszorg rond Amsterdam, wijst erop dat het wervings- en selectiebeleid van verpleeghuizen de afgelopen jaren veel te wensen heeft overgelaten. „In deze regio was dat zeker het geval. Verpleegkundigen die in het ene verpleeghuis wegens wangedrag werden ontslagen, konden korte tijd later in het andere weer aan de slag. Dat is vragen om moeilijkheden. Verschillende verpleeghuizen in deze regio stonden bij werkzoekenden met kwade bijbedoelingen bekend als aantrekkelijke werkomgeving. Eigenlijk was de gezondheidszorg de afvalput van de arbeidsmarkt.”

Personeelsmanager Lilian van Dam van zorginstelling De Verenigde Amstelhuizen in Amsterdam bevestigt anderhalf jaar geleden op aanraden van Sigra aan de slag te zijn gegaan met een zwarte lijst. „Op die manier kunnen wij het wangedrag van verzorgenden beter registreren.”

Inmiddels telt de lijst zo’n 35 namen, variërend van schoonmaakpersoneel tot managers. Het wangedrag loopt uiteen van diefstal tot ernstige vergrijpen, zoals het kaalscheren van een bewoner. „Tamelijk bizar”, aldus Van Dam, die benadrukt dat het aannemen van ongekwalificeerd personeel twee jaar terug door de krapte op de arbeidsmarkt soms onvermijdelijk was.

Door in personeelsadvertenties te benadrukken dat gegadigden zich moeten onderwerpen aan een grondige screening denkt Van Dam het kaf beter van het koren te kunnen scheiden. „Zo’n maatregel schrikt kwaadwillende sollicitanten af.”