De opvatting dat de islam een achterlijke cultuur is, werpt een enorme barrière op voor coalitiebesprekingen, zei Balkenende donderdagochtend in Den Haag. „Respect voor andere religies, ook voor de islam, is nodig. Termen als achterlijk passen daarin niet.”

Fortuyn heeft inmiddels voor de radio gezegd dat hij de term „achterlijk” wel wil vervangen door „achterlopen”. „Als hij daarmee bedoelt achterlopen bij de moderniteit van de westerse cultuur, dan is dat een verzachting van de formulering” aldus Balkenende. Maar hij wil toch wel duidelijk weten wat Fortuyn nu precies bedoelt.

Ook in het boek van Fortuyn staan passages over de islam die voor Balkenende niet door de beugel kunnen. „Als je geen afstand neemt van die visie, welke consequenties heeft dat dan voor het beleid,” zo vroeg de CDA-politicus zich af. Ook in een regeerakkoord moet respect voor andere religies tot uiting komen.

Woensdag verweet Balkenende Fortuyn nog „jojo-bewegingen” te maken doordat hij steeds van standpunt verandert. Donderdag zei hij „ de laatste tijd bij Fortuyn een zekere beweeglijkheid in standpunten te bemerken, die gesprekken gemakkelijker maken”. Hij doelde daarbij onder meer op Fortuyns ideeën over de WAO. „Ook daar heeft hij zijn formuleringen verzacht.”

Fortuyn zei donderdag dat „de soep niet zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend”. „Op 15 mei bepaalt het volk hoe het er gaat uitzien. Daarna praten we verder”, aldus Fortuyn die aangaf dat het bij het vormen van een coalitie vooral gaat om beleid. „Balkenende moet mij mijn filosofisch uitgangspunt gunnen. Het gaat uiteindelijk om beleid en ik denk dat we dan op een lijn kunnen komen.” Hij typeerde de CDA-voorman als „een briljant kind” dat wat hem betreft nog wel „moet worden opgevoed” voordat het in de regering kan.