Het Ouderpact is een initiatief dat de ouderbeweging Smartphonevrij Opgroeien (SVO) halverwege april lanceerde. De stichting is beducht voor de gevolgen van smartphonegebruik door kinderen en pubers.

De inmiddels meer dan 32.000 ondertekenaars wonen verspreid door het land. Bezorgdheid over smartphonegebruik leeft niet alleen onder reformatorische christenen, zo blijkt: ook op openbare, antroposofische en islamitische scholen zijn bezorgde ouders te vinden.

„Je ziet dat het thema breed leeft. Op elk type school haken ouders aan en start het gesprek. Dat is hoopvol”, zegt Danielle Batist, een van de oprichters van SVO en moeder van twee dochters. De stichting maakt geen reclame voor het initiatief; ouders tippen elkaar om het pact te ondertekenen.

Lees ook

Waarom een smartphone in groep 8 volgens deze groep ouders volstrekt niet nodig is

Opluchting

Belangrijk doel van het initiatief is dat ouders erachter komen dat ze niet alleen staan. „Het overgrote deel van de ouders is vóór het uitstellen van gebruik van de smartphone. Toch voelt dat onhaalbaar, omdat ze denken dat hun kind dan de enige is zonder mobiel. Ouders zijn opgelucht als ze merken dat meer mensen er zo over denken.”

De sociale druk om een mobiel te hebben, neemt volgens Batist af als ongeveer een kwart van de klas geen mobiel heeft. „Dat weten we uit sociaalwetenschappelijk onderzoek naar groepsgedrag. Dit betekent dat een gemiddelde klas zo’n zeven leerlingen zonder smartphone moet tellen wil het gevoel ontstaan dat ze niet buiten de boot vallen.”

Sinds begin 2024 geldt een landelijke richtlijn voor scholen: leerlingen mogen in de klas geen mobiele telefoon gebruiken. Is dat niet voldoende? „Nee. Op veel scholen mogen leerlingen hun mobiel tussen de lessen door gebruiken. Bovendien gaat het ons om mobielgebruik gedurende de hele dag, dus ook voor en na schooltijd.”

Veel ouders die het pact tekenen, verenigen zich in appgroepen. Zij wisselen tips met elkaar uit of vragen de school een ouderavond over smartphonegebruik te organiseren.

Richtlijn

Stichting SVO krijgt volgende week woensdag gelegenheid haar zorgen kenbaar te maken tijdens een rondetafelgesprek met de commissie van Digitale Zaken in Den Haag. „In eerste instantie vragen we de overheid om de erkenning dat een leeftijdsondergrens nodig is voor smartphonegebruik”, zegt Batist.

Momenteel werkt het ministerie van Volksgezondheid aan een richtlijn die aangeeft hoeveel schermtijd gezond is en vanaf welke leeftijd een smartphone wenselijk is. Het ministerie hoopt de richtlijn voor de zomer te publiceren.

Batist vindt het rijkelijk laat dat er nu pas aan een richtlijn wordt gewerkt. Intussen worden de schadelijke gevolgen van overmatig smartphonegebruik steeds duidelijker. Zo zien oogartsen een direct verband tussen schermgebruik en bijziendheid. „Meer dan de helft van de jongeren is bijziend. Zij kunnen niet meer in het leger dienen of piloot worden. Ook lopen ze meer risico op ernstige oogschade later in hun leven.”

Jongeren brengen gemiddeld zo’n zes uur per dag door achter hun mobiele telefoon, blijkt uit onderzoek. Batist vraagt zich af ten koste waarvan dat gaat. „Bewegen kinderen nog wel? Hebben ze nog wel tijd om met elkaar te spelen en sociale vaardigheden te ontwikkelen?”

Het kinderbrein is volgens Batist niet opgewassen tegen de verleidingen van de smartphone. „Het product is zo verslavend gemaakt dat gematigd gebruik niet lukt. In apps zitten mechanismes ingebouwd, zoals notificaties, likes en infinite scrolling (eindeloos kunnen blijven scrollen, MC), die het bijna onmogelijk maken om van het apparaat af te blijven.”

Jongeren zien beelden voorbijkomen die zelfs op televisie niet worden uitgezonden

Impulsen

Bijna 70 procent van de kinderen en jongeren in Nederland is voor een verbod op sociale media, bleek woensdag uit een representatieve peiling van Unicef. Ze vinden dat sociale media verslavend, onveilig en schadelijk zijn en een negatieve impact hebben op hun mentaal welzijn.

Batist is niet verrast over de uitkomsten. Ze wijst op recent onderzoek waaruit blijkt dat bijna de helft van de Britse jongeren liever wil leven in een wereld zonder internet. Ook geeft bijna 70 procent van de jongeren aan zich slechter te voelen na het gebruik van sociale media. „De eerste generatie met de smartphone in de broekzak groeit nu op. Het is een soort experiment dat gaande is. De schade zien we nu pas in.”

SVO pleit voor een ondergrens van zestien jaar voor toegang tot sociale media. Waarom deze leeftijd? „Naarmate tieners ouder worden, ontwikkelen ze de vaardigheid om impulsen te reguleren en zijn ze beter bestand tegen de prikkels van sociale media. Toch zijn jongeren gedurende hun hele puberteit kwetsbaar, omdat het brein zich ontwikkelt tot een jaar of 23.”

Ook gezien wat allemaal rondgaat op sociale media is de ouderbeweging voorstander van een hoge leeftijdsgrens. Nu zien volgens Batist zelfs kinderen van de basisschoolleeftijd op hun smartphone beelden voorbijkomen die op televisie niet worden uitgezonden omdat ze te schokkend zijn, zoals video’s van onthoofdingen en pornografie. „Daartegen moeten we kinderen beschermen. We vragen de overheid daarom om een maatschappelijke norm, zodat we als ouders niet alleen hoeven te navigeren.”