Vermogenden betalen straks belasting over wat zij daadwerkelijk aan hun spaargeld of beleggingen verdienen. Daarmee komt een einde aan de omstreden heffing op een verondersteld rendement, dat met name spaarders in magere jaren vaak bij lange na niet behaalden. Een serie verloren rechtszaken maakte duidelijk dat deze manier van belasting heffen juridisch niet houdbaar was.

De Raad van State waarschuwde in december dat het nieuwe stelsel te ingewikkeld wordt en te veel vraagt van zowel belastingplichtigen als de fiscus. Het advies om het wetsvoorstel niet zonder aanpassingen in te dienen, legt het kabinet naast zich neer.

Van Oostenbruggen erkende destijds al dat het belasten van werkelijk rendement ingewikkelder is dan het huidige stelsel, maar benadrukte dat het ook eerlijker is. Om het voor belastingplichtigen zo behapbaar mogelijk te houden, wordt voor een grote groep de aangifte zoveel mogelijk vooraf ingevuld. Daarvoor worden gegevens gebruikt die Nederlandse financiële instellingen gaan aanleveren.

Zowel over het directe rendement (rente, dividend en huuropbrengsten) als over het indirecte rendement (de waardeontwikkeling van bijvoorbeeld vastgoed of aandelen) moet straks belasting worden betaald. Dat gebeurt in principe ieder jaar. Een uitzondering geldt voor onroerend goed en aandelen in start-ups. Daar wordt de waardestijging pas belast bij verkoop.

Om het nieuwe stelsel in 2028 te laten ingaan, is haast met de wetsbehandeling geboden. De Tweede Kamer heeft tot medio maart volgend jaar de tijd om het wetsvoorstel goed te keuren, willen bijvoorbeeld banken en verzekeraars nog in staat zijn op tijd hun systemen aan te passen. Elk jaar uitstel van de nieuwe box 3-heffing kost de staatskas honderden miljoenen.