Opmerkelijk tafereel woensdag bij de militaire kamer van het gerechtshof in Arnhem. Marinier Eric O. demonstreert hoe hij in december 2003 in het zuiden van Irak een groep Irakezen van het lijf probeerde te houden.

„Het is mijn eigen wapen”, zegt O. als hij zijn automatische Diemaco-geweer in handen krijgt. „Ik herken het aan de strepen en het nummer. Het is funny, bij de mariniers zijn ze dit wapen kwijt. Ik zal hun vertellen dat het weer terecht is.”

Wijdbeens toont hij de rechters dat hij zijn wapen pakte, nadrukkelijk omhoog hield en doorlaadde om de Irakezen te laten zien dat het menens was. De groep was niet onder de indruk. „Hier groeien ze op met de pamper, daar met de kalasjnikov.”

O. vuurde een keer over de hoofden heen en een keer links in de grond, vóór de groep die mogelijk een container wilde plunderen. Na het schot viel de 32-jarige Irakees Abdullah Moushar Aadhafa zwaargewond neer. Niet lang daarna overleed hij.

De verdachte marinier gaf de demonstratie op verzoek van zijn raadsman, mr. G. J. Knoops. Eerder op de morgen had hij geweigerd hetzelfde voor advocaat-generaal J. A. Wiarda te doen. Zoals marinier O. ook weigert om welke vraag dan ook van het openbaar ministerie te beantwoorden. „Het OM trekt mijn verklaringen die ik heb afgelegd voor de rechtbank sterk in twijfel en ik ben voor leugenaar uitgemaakt.”

Justitie deed dat volgens O. in de toelichting over haar hoger beroep. O. neemt het justitie zeer kwalijk dat zij niet alleen hem aanviel, maar ook zijn collega’s. Ook staat in de toelichting dat O. bij de rechtbank getuigen beïnvloedde. „Het lijkt wel of het OM bij een andere zaak aanwezig is geweest”, stelde hij met trillende stem.

Wiarda zei de weigering van de „ervaren onderofficier” te betreuren. „Nu blijf ik met vragen zitten.” Volgens Wiarda is het hoger beroep een weloverwogen beslissing van het OM. „Het gaat niet om het willen winnen van een prestigestrijd.”

De advocaat-generaal houdt tijdens de droge schietdemonstratie nauwkeurig de tijd bij. Negen seconden, concludeert hij. Wat de advocaat-generaal daar mee wil, zal later tijdens het proces blijken.

Wrang detail is dat de demonstratie plaatsvindt in de Groesbeekzaal van het Arnhemse Paleis van Justitie. In dezelfde zaal maakte een tot de tanden bewapend arrestatieteam in januari 2003 met geweld een einde aan de gijzeling van een officier van justitie. Daarbij werd de gijzelnemer gedood.

Eric O. is verbitterd. Na het voor hem positieve vonnis in oktober hoopte hij dat de nachtmerrie voorbij was. Het OM ging echter in beroep tegen de zoals Wiarda het woensdag noemde „onbegrijpelijke vrijspraak.”

De 44-jarige marinier wordt verdacht van het overtreden van de geweldsinstructies voor Nederlandse militairen in Irak. Volgens het OM heeft de sergeant-majoor te vroeg een waarschuwingsschot gelost, waardoor een Iraakse burger stierf. Het OM eiste daarom bij de rechtbank zes maanden voorwaardelijke militaire detentie en een taakstraf van 240 uur.

De rechtbank sprak de marinier in oktober vorig jaar vrij, omdat justitie niet aannemelijk had kunnen maken dat de marinier onterecht het waarschuwingsschot had gelost. Volgens de rechtbank had de verdachte onder moeilijke omstandigheden gehandeld.

De getuigen en deskundigen die woensdag bij het hof werden gehoord, brachten geen nieuwe feiten aan het licht. Twee van hen, generaal-majoor der mariniers buiten dienst F. van Kappen en ballistisch expert D. Zoetmulder, waren al door de rechtbank gehoord. De eerste is het met O. eens dat hij als groepscommandant onder die omstandigheden de juiste afweging maakte.

Zoetmulder deed onderzoek naar het gedrag van een kogel na afketsen. Volgens hem heeft een kogel uit een Diemaco na een ricochet (afketsen) zo weinig energie dat het onmogelijk is dat een menselijk lichaam wordt doorboord. Bovendien is de kans zeer groot dat de kogel na een ricochet in veel kleinere stukjes uiteenklapt. Dat laatste bleek ook toen Zoetmulder onlangs op de Leusderheide samen met Eric O. proeven deed met het Diemaco-geweer. Vijf van de tien schoten leverden in dit experiment een ricochet op.

De zaak bij het Arnhemse hof gaat op 20 april verder.