„Een gebaar dat ook de druk op het door voortdurende bezuinigingen getroffen gevangeniswezen kan verlichten", verduidelijkt de PCN. „Het inwilligen van een gratieverzoek kan de Staat tot 3 miljoen euro per dag opleveren. In Nederland zijn er 15.000 gedetineerden waarvan de kosten voor hun gevangenschap gemiddeld 200 euro per persoon per dag bedragen". Dat geld kan volgens de PCN worden besteed aan bijvoorbeeld preventie van criminaliteit, slachtofferhulp of resocialisatie van ex–gedetineerden.

Dit is echter niet het uitgangspunt van het verzoek van de gevangenen. Het gaat hen er meer om dat gratie mogelijk is bij bijzondere omstandigheden voor het Koninklijk Huis.

Justitie zegt het verzoek voor gratie af te wachten. Het departement meldt dat de wet alleen iets zegt over individuele gevallen en niet over een collectieve regeling. Een grond voor gratie kan zijn dat zich iets voordoet waarmee de rechter geen rekening kon houden. Jaarlijks worden ongeveer 4000 verzoeken om gratie ingediend. Daarvan wordt pakweg de helft ingewilligd, vaak onder de voorwaarde dat een taakstraf wordt vervuld. Een minderheid, ongeveer driehonderd mensen, krijgt geen voorwaarden opgelegd.

In Nederland is collectieve gratie op beperkte schaal al lange tijd niet meer toegepast. Dat gebeurde volgens de PCN voor het laatst in 1974/1975, overigens zonder koninklijk feest als aanleiding. Alle straffen van veertien dagen en minder werden toen kwijtgescholden om het cellentekort weg te werken.

De laatste koninklijke aanleiding was in 1966 bij het huwelijk van koningin Beatrix en prins Claus. Onder koningin Wilhelmina werd tijdens haar 25– en 50–jarig jubileum ook collectieve gratie verleend, weet de PCN. Tijdens de bevrijdingsfeesten in 1946 was er eveneneens sprake van een dergelijk besluit.

In 1980 werd nog een gezamenlijk gratieverzoek ingediend ter ere van de inhuldiging van Beatrix. Toenmalig premier Van Agt heeft dat verzoek geweigerd, omdat hij vond dat de straffen toen al zo mild waren, collectieve gratie te willekeurig en uit de tijd was.

De gevangenen wijzen er op dat collectieve gratie in het buitenland ook wordt verleend. Het is onder meer in Thailand en Marokk gebeurd, omdat de koning jarig was. Een woordvoerder van de PCN: „In Duitsland kent men het fenomeen ’Weihnachtsamnestie’ en in Frankrijk geeft de president ieder jaar op 14 juli de ’grace–presidentiele’, al is deze laatste om een verlichting bij het gevangeniswezen te realiseren".