De Graaf toonde zich na het debat „boos en teleurgesteld" over de opstelling van de PvdA. Hij verweet de partij „de kampioen van het regentendom" te zijn. Premier Balkenende noemde het gedrag van de PvdA onbegrijpelijk. „De fractie heeft zich kennelijk niet willen laten overtuigen".

Of De Graaf gevolgen verbindt aan de verwerping van de grondwetswijziging, waardoor het ’kroonjuweel’ van D66 tot zeker 2010 van de baan is, wilde hij niet zeggen. „Ik ga er eerst een nacht over slapen".

De Graaf had in het debat veel moeite gedaan om de PvdA over de streep te trekken. Hij beloofde dat er geen hervorming van het politiebestel komt in deze kabinetsperiode, zoals de PvdA had geëist. Ook zegde hij toe dat de gekozen burgemeester er volgend jaar niet in alle gemeenten zou komen, zoals het kabinet eerst van plan was, maar slechts in een aantal grotere steden. De andere gemeenten zouden pas in 2010 aan bod komen.

Dat laatste was voor de PvdA echter niet voldoende. Volgens senator Van Thijn hield de fractie onoverkomelijke bezwaren tegen „de onomkeerbaarheid van het proces". De PvdA is voorstander van een door de gemeenteraad gekozen burgemeester, waarvoor ook de grondwet veranderd moet worden. De PvdA-senatoren waren echter bang dat zij er na de grondwetswijziging niet meer aan te pas zouden komen. Voor wijziging van de grondwet is een meerderheid van tweederde nodig. Voor het wetsontwerp dat vervolgens de gekozen burgemeester zou moeten regelen, zou een gewone meerderheid in het parlement genoeg zijn.

D66-fractieleider Dittrich haalde dinsdag hard uit naar de PvdA. Hij noemde de opstelling van de PvdA-senatoren absoluut ongeloofwaardig. De gekozen burgemeester is op aandrang van D66 in het regereerakkoord opgenomen.

Dittrich lijkt niet van plan politieke consequenties te trekken uit het verwerpen van een van de belangrijkste programmapunten van D66. „Dit motiveert me om door te gaan met de bestuurlijke vernieuwing", zei hij dinsdagavond. Zijn coalitiegenoten VVD en CDA stemden in de Eerste Kamer wel voor de grondwetswijziging. Volgens VVD-aanvoerder Van Aartsen zal de verwerping van de grondwetswijziging de coalitie juist aaneensmeden. „Dit was een belangrijke avond voor de coalitie". PvdA-leider Bos toonde zich teleurgesteld over de tegenstem van zijn partijgenoten. Zelf heeft hij eerder met zijn fractie voorgestemd. Desondanks hoeft de komst van de gekozen burgemeester volgens hem nu niet veel vertraging op te lopen.

Woensdag buigen de coalitiepartijen zich over de ontstane situatie. Balkenende wilde niet vooruitlopen op het politieke lot van De Graaf. De premier zei woensdag te willen bezien „hoe de zaak inhoudelijk bekeken kan worden".