Voor het eerst in de geschiedenis mag Nederland een NAVO-top organiseren. Op 24 en 25 juni zijn wereldwijd alle ogen twee dagen lang gericht op de stad achter de duinen. Op de NAVO-top van 2023 in Vilnius is besloten dat Nederland deze keer de bijeenkomst mag organiseren.

De internationale conferentie van het bondgenootschap trekt 45 staatshoofden en regeringsleiders, 45 ministers van Defensie en pakweg 6000 delegatieleden. Naar verwachting reizen zo’n 2000 journalisten af naar Den Haag om verslag te doen. De NAVO verwacht in totaal 8500 bezoekers.

Op de bezoekerslijst staan de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump, de Franse premier Emmanuel Macron, de Britse premier Keir Starmer, de kersverse Duitse Bondskanselier (waarschijnlijk Friedrich Merz) en tal van andere Europese regeringsleiders.

Trump komt met twee Air Force One-toestellen, de presidentiële vliegtuigen. De president laat zich tussen Schiphol en Den Haag vervoeren in The Beast, de best beveiligde limo ter wereld, die speciaal voor de top wordt ingevlogen.

Vesting

De NAVO-top vindt plaats in het World Forum The Hague. Door grootschalige veiligheidsmaatregelen van het hoogste niveau verandert de hofstad bij het bezoek van de internationale bobo’s in een vesting. Nederland trekt vooralsnog 95 miljoen euro uit voor de megabijeenkomst.

De NAVO vraagt om een locatie met een omvang van 21 voetbalvelden. Het Haagse conferentiecentrum is daarvoor echter te klein. Nederland weet de eis door efficiënt ruimtegebruik terug te brengen tot 15 voetbalvelden. De autoriteiten sluiten de Johan de Wittlaan, de belangrijke verkeersader door de internationale zone van Den Haag, bijna vier maanden af. De organisatie creëert op straat extra vloeroppervlakte in een paar reusachtige tijdelijke conferentiehallen.

Het gemeentebestuur van Den Haag is in zijn nopjes. Oké, de conferentie leidt lokaal tot wat overlast, maar het event zet de stad internationaal op de kaart. „Deze top is een grote verantwoordelijkheid en een enorme eer, waar we trots op mogen zijn”, verklaarde burgemeester Jan van Zanen eerder. Den Haag trekt er 1,25 miljoen euro voor uit.

Lekke band

Nederland staat voor de uitdaging de top vlekkeloos te laten verlopen. De politie zet een legertje van 27.000 agenten in, maar liefst de helft van het totale aantal. Samen draaien zij 46.000 diensten. „Dit wordt de grootste veiligheidsoperatie in de geschiedenis van de Nederlandse politie”, zegt nationaal commandant Willem Woelders.

De voorbereidingen voor de NAVO-top zijn al maanden in volle gang. Duizenden agenten en ME’ers zijn ingedeeld om de conferentielocatie te beveiligen en eventuele demonstraties onder de duim te houden. De politie geeft voertuigen en motoren vervroegd onderhoud en voert updates aan computersystemen versneld uit. Bovendien voert de politie de geplande, maximale versterking van de Mobiele Eenheid met voorrang uit.

Alle verloven zijn ingetrokken. Nou ja, bijna alle dan. De politie zet bijvoorbeeld alle motorrijders in Nederland in om de internationale delegaties van Schiphol naar hotels en conferentielocatie te loodsen. De motormuizen krijgen de komende tijd extra training.

De top werkt waarschijnlijk ontwrichtend in Den Haag en omgeving door passerende colonnes met staatshoofden en regeringsleiders die het verkeer op de A4 tussen Schiphol en Den Haag frustreren. Speciale eenheden staan klaar om in te grijpen mocht een voertuig in een konvooi bijvoorbeeld een lekke band krijgen. Of autopech.

Krijgsmacht

Landmacht, luchtmacht, marine en marechaussee lopen zich ook al warm voor de NAVO-top. Te land, ter zee en in de lucht. En in de cloud. Want de grootste dreiging komt op dit moment van cyber. Defensie brengt 10.000 man op de mat: 5000 marechaussees en 5000 militairen en andere medewerkers.

De krijgsmacht zet luchtafweer in tegen eventuele aanvallen van vliegtuigen, raketten en drones. In de duinen rond Den Haag verschijnen waarschijnlijk Patriotbatterijen, Stingerluchtdoelraketten en Nasams-grond-luchtraketten, die ook staan opgesteld rond het Witte Huis. Antidronemaatregelen maken het pakket luchtafweer compleet.

De marine dirigeert oorlogsbodems naar de kust van Den Haag en Scheveningen, terwijl zwaarbewapende mariniers zeehavens beveiligen. F-35-jachtvliegtuigen van de luchtmacht staan paraat om in actie te komen. Defensie oefent de komende maanden specifiek voor de NAVO-top.

Ook de inlichtingendiensten AIVD en MIVD en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) draaien zich warm. De diensten brengen vooraf alle mogelijke dreigingsscenario’s in kaart. De Nationale Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (NSGBO) coördineert de operatie.

Zware wissel

De massale politie-inzet voor de NAVO-top trekt een zware wissel op andere evenementen in het land. De politie heeft vorig jaar zomer burgemeesters al opgeroepen weinig tot geen evenementen te organiseren eind juni. „De realiteit is dat we vanwege de top extra zuinig om moeten springen met ons personeel”, zegt nationaal commandant Woelders. „We kunnen elke politiemedewerker maar één keer inzetten.” Ook het ‘gewone’ politiewerk moet immers doorgaan.

Op de Veteranendag moeten de strijders van toen wijken voor de leiders van nu

De Nederlandse Veteranendag 2025, drie dagen na de top, is bijvoorbeeld het haasje. Het traditionele defilé op het landelijk evenement sneuvelt. Duizenden veteranen kunnen dit jaar niet door het stadscentrum van Den Haag marcheren. „Jammer genoeg”, zegt de organisatie. De strijders van toen moeten wijken voor de leiders van nu.

„Van de gekke”, reageert burgemeester Sjors Frölich van Vijfheerenlanden op het organiseren van een NAVO-top in Nederland. De top vergt volgens hem zo veel politie-inzet dat lokale evenementen niet door kunnen gaan, „evenementen waarop onze inwoners zich hadden verheugd”, schreef hij zaterdag in een ingezonden brief in de Volkskrant. Ook over de kosten van 100 miljoen voor twee dagen kan de burgemeester zich opwinden. „Je kunt met dit bedrag ook 200 jaar de landelijke Sinterklaasintocht organiseren.”

Atoomtop

Nederland en Den Haag organiseren niet voor het eerst een grote internationale topconferentie. In maart 2014 vond in Den Haag een atoomtop plaats, de Nuclear Security Summit (NSS). De Amerikaanse president Barack Obama –„truly gezellig”– bezocht toen Nederland. De autoriteiten zetten destijds pakweg 13.000 agenten in, 4000 marechaussees en 4000 militairen.

Het grote verschil met 2014 is echter dat de dreiging van de Russen fors is toegenomen. Drie jaar na de illegale inval van Rusland in Oekraïne nemen sabotageacties en cyberaanvallen op civiele infrastructuur in het Westen toe. En het verspreiden van nepnieuws, zoals tijdens de NAVO-top in Vilnius, Litouwen (2023).

Nederland is daarbij al langer doelwit van deze vorm van hybride oorlogsvoering. Ons land krijgt dagelijks op grote schaal cyberaanvallen te verwerken; niet alleen uit Rusland, maar ook uit China. De NAVO-top kan een aanleiding vormen voor bijvoorbeeld een gerichte cyberaanval.

De Nationale Politie kreeg in september nog te maken met een groot datalek door het hacken van de politiesystemen. Een „statelijke actor”, vermoedelijk Rusland, stal gegevens van politiemensen. De informatie is waardevol voor vijandige partijen. Concrete aanwijzingen voor aanvallen via cyber of nepnieuws tijdens de NAVO-top zijn er vooralsnog niet. Het tij kan echter elk moment omslaan.