Maandagmorgen. De Air Force One nadert Nederland, Obama is in aantocht. Twee zwaarbewapende Apaches stijgen op van voormalig Vliegkamp Valkenburg, onder de rook van Katwijk. Twee F-16’s cirkelen in de buurt, drie marineschepen dobberen voor de kust.

De zon straalt. Luchtmacht en politie gebruiken het oude vliegkamp als uitvalsbasis voor de Nuclear Security Summit (NSS) in Den Haag. Op het platform staan twee zware Chinooks, iets verderop drie Cougarheli’s. Eén Cougar draait zich warm. Een politieheli hangt boven de strip. Op gepaste afstand staan vier gevechtsheli’s, strak in het gelid. Voor de tweede keer in de geschiedenis vliegen Apaches –bewapend– over Nederland. De eerste keer –ook al voor een Amerikaan– was tijdens het bezoek van president Bush aan de Amerikaanse begraafplaats Margraten in Limburg.

Nederland laat niets aan het toeval over tijdens de atoomtop. De extreme beveiliging van 58 regeringsleiders, onder wie Obama, vraagt een forse inzet. „Wij houden rekening met elk scenario”, stelt detachementscommandant Huub Groothuis op Valkenburg.

Nederland zet voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog luchtverdediging in. Aan de andere kant van het vliegkamp staan Nasamafvuurinstallaties met zes radargeleide luchtafweerraketten uit Vredepeel. Op drie plekken in de buurt staat nog meer raketten. Op Valkenburg heerst een „verhoogde spanning”, erkent luitenant-kolonel Groothuis, de baas op de voormalige marinebasis. „Elk moment kan de alarmbel afgaan.” Zijn gevechtsheli’s kunnen razendsnel in de lucht zijn. „Bij dreigende situaties kunnen we de kisten eventueel urenlang met draaiende motor paraat houden.”

De permanente inzet van twee F-16’s tijdens twee dagen top kost een slordige 1,4 miljoen euro. „We doen dit niet zomaar”, reageerde generaal Sander Schnitger vanochtend desgevraagd tegenover deze krant. „De belangen om 58 staatshoofden goed te beveiligen zijn erg groot. De vraag is of je dat in geld moet uitdrukken.” De F-16’s staan op scherp om terroristische acties met vliegtuigen te voorkomen. De zwaarbewapende jagers mogen in het ultieme scenario binnendringers uit de lucht schieten. „Je kunt wel boos kijken, maar dat helpt niet”, aldus Schnitger. „We moeten in staat zijn op te treden. We timmeren de boel hiermee een beetje dicht.”

Nederland zet de F-16’s niet in omdat het van de Amerikanen moet, stelt de hoogste baas van de luchtmacht. „De permanente inzet is een Nederlands plan, volgens Nederlandse wensen. De Amerikanen hebben ongetwijfeld meegekeken, maar Nederland is verantwoordelijk. We doen het gewoon.”

De permanente inzet is niet overdreven, vindt Schnitger. De ervaring heeft geleerd dat de tijd om in te grijpen –bij aanslagen zoals 11 september– erg kort is. „De luchtmacht moet daarom dicht in de buurt zijn van een binnendringend vliegtuig. Anders loop je het risico dat je er achteraan vliegt.”

Luchtmachtpiloten beseffen „ten volle” de impact van het uit de lucht schieten van een vliegtuig, zegt detachementscommandant Groothuis. „We gebruiken desnoods geweld, om erger geweld te voorkomen.”