Donderdagmiddag. Een Leopardgevechtstank rijdt grommend over het terrein van de Bernhardkazerne in Amersfoort, de thuisbasis van de cavalerie. Vroeger met paarden, straks met tanks. Het logo van het Duitse leger op de geleende tank is zorgvuldig gecamoufleerd. Een NH-90-helikopter dropt even later enkele gewapende mariniers. Eentje brengt in een zwart koffertje de Defensienota 2024 naar Defensieminister Ruben Brekelmans.

De toon is gezet. Versterking van de krijgsmacht is broodnodig, benadrukt Brekelmans. „Nederland wordt dagelijks aangevallen en continu bespioneerd. Onze digitale systemen, universiteiten, bedrijven, havens, elektriciteitsnetwerken. Bovendien neemt het aantal aanvallen toe.” Defensie moet terug naar de kern. Verdediging van Nederland en het NAVO-grondgebied.

De Defensienota ”Sterk, slim en samen” benoemt dreigingen in stoere, klare taal. Agressiviteit van Rusland, assertiviteit van China. „Nederland moet stevig aan de bak om de vijand af te schrikken, de grenzen te bewaken en meer oorlog in Europa te voorkomen”, stelt Brekelmans. „Rusland is maar één stap verwijderd van het bedreigen van een NAVO-land.”

Afschrikking is cruciaal. „Om de oorlog van morgen te winnen, moeten we vandaag innoveren”, betoogt de bewindsman. „Mocht afschrikking onvoldoende blijken, dan moeten we bereid zijn te vechten. „Daarbij hebben we maar één keus”, vult staatssecretaris Gijs Tuinman aan. „Winnen.”

Ambtieus

Defensie blaakt van de ambitie. Het kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB steekt structureel 2,4 miljard euro extra in de krijgsmacht, waarvan 1,5 miljard in slagkracht. De landmacht krijgt 46 Leopard 2A8-gevechtstanks, met een optie op nog eens 6 stuks. Aantreden in 2027. De luchtmacht ontvangt vanaf 2029 zes extra F-35’s om de drie squadrons te versterken. De marine mag drie nieuwe NH-90’s en twee onderzeebootjagers vanaf 2030 tegemoetzien.

Veel nieuws uit de Defensienota was afgelopen dagen al uitgelekt; aantallen en jaartallen echter niet. Nieuw is ook de aanschaf van nieuwe drones om in oorlogssituaties diep in vijandelijk gebied door te kunnen dringen; de huidige MQ-9-drones zijn hiervoor niet geschikt. Defensie krijgt verder laserwapens en mobiele antidronekanonnen.

Pijnpunt

Het grote pijnpunt in de ambitieuze plannen is het gebrek aan bemanningsleden voor de nieuwe tanks, jachtvliegtuigen, heli’s en fregatten. Defensie krijgt al jaren z’n pakweg 9000 vacatures niet gevuld. „Zonder mensen rijden de tanks niet, vliegen de F-35’s niet en komen de fregatten niet van de kade”, realiseert Tuinman zich.

Defensie trekt daarom 260 miljoen euro uit voor personeel. De helft daarvan is bestemd voor arbeidsvoorwaarden, de andere helft voor werving. Bijvoorbeeld via het dienjaar, waarbij jongeren vrijwillig en betaald een jaar lang kunnen snuffelen aan het leger. De bedoeling is om het dienjaar fors uit te breiden. De afgelopen jaren is het niet gelukt jongeren te strikken, waarom zou het nu wel lukken? Staatssecretaris Tuinman wijst naar de nieuwe spullen. „Jongeren vinden het prachtig om in zo’n tank te rijden.”

De krijgsmacht moet „stevig” groeien. Uitgangspunt is om het leger zo snel mogelijk te laten meebewegen met de dreiging: snel opschalen in aanloop naar een conflict, afschalen na een conflict. Defensie wil daarom mogelijkheden „verkennen” voor een dienmodel dat voorziet in „maatregelen met een (gradueel) meer verplichtend karakter tussen vredestijd en oorlogstijd”.

Nee, geen invoering van de opkomstplicht, haast Tuinman zich te zeggen, maar bijvoorbeeld via een verplichte enquête voor jongeren die de dienstplichtige leeftijd naderen. Binnenkort stuurt hij hierover een brief naar de Kamer. De trend is duidelijk. Ook hier is de toon gezet.