„Ik heb uw ongemak gezien, uw zorgen gehoord en uw pijn gevoeld”, aldus Dijkgraaf. „Laten we moed putten uit een herdenking die waardig en gezamenlijk is. En uit het besef van hoe ver we komen.”

Nadat Dijkgraaf coördinerend minister was geworden voor het Herdenkingsjaar over het slavernijverleden - dat deze dag eindigt - verdiepte hij zich hierin. De bewindsman kwam erachter „hoe eenzijdig mijn kennis was, hoe benauwd mijn eigen bubbel”. De gesprekken die hij hierover voerde, vond hij „vaak pijnlijk, maar altijd waardevol”.

Dijkgraaf uitte zijn waardering voor de mensen die aandacht bleven vragen voor het slavernijverleden van Nederland. „Zonder het verzet van u en uw voorouders, zonder het doorzettingsvermogen van leraren, onderzoekers, activisten en vele anderen, waren het Herdenkingsjaar en de excuses van premier Rutte en de koning er nooit gekomen.”

Het duurde na de afschaffing van de slavernij ruim anderhalve eeuw voordat deze excuses werden aangeboden, ziet ook Dijkgraaf. „Dat nog niet alle nazaten klaar zijn die te aanvaarden is daarmee zeer begrijpelijk.”

Door de excuses is Nederland „een drempel” overgegaan en is volgens de minister „de werkelijkheid veranderd”. Hij ziet een toekomst voor zich met meer begrip voor dit verleden en de doorwerking daarvan, al zal dat niet altijd makkelijk gaan. „De weg naar voren is kronkelig. Tegenwinden zullen opsteken. Maar onze stappen zijn onomkeerbaar. Zoals de excuses onomkeerbaar zijn.”

Dijkgraaf kreeg tijdens zijn toespraak meerdere keren applaus van de vele honderden aanwezigen.

Bij de herdenking is een grote delegatie aanwezig van het demissionaire kabinet-Rutte IV, dat dinsdag wordt opgevolgd door het kabinet van aankomend premier Dick Schoof. Naast Dijkgraaf zijn ook demissionair premier Mark Rutte, alle vicepremiers en andere kabinetsleden bij de plechtigheid.