Wat is het parvovirus?

Het parvovirus B19 veroorzaakt de zogeheten vijfde ziekte; een relatief onschuldige kinderziekte die vooral voorkomt bij kinderen tussen de vier en tien jaar oud. Bij besmetting krijgen kinderen vaak rode vlekjes op de huid, beginnend in het gezicht.  Kinderen kunnen ook koorts en jeuk krijgen, maar voelen zich meestal niet erg ziek.

Besmette volwassenen krijgen minder vaak vlekjes. Zij hebben vaak last van pijn en stijfheid in handen en voeten. Sommige mensen krijgen helemaal geen klachten. Iemand die de ziekte al eens heeft gehad, kan het niet nog een keer krijgen. Zwangere vrouwen lopen wel extra risico.

Waarom is het parvovirus gevaarlijk voor zwangeren?

Een besmetting met de vijfde ziekte in de eerste twintig weken van de zwangerschap kan leiden tot ernstige bloedarmoede bij het ongeboren kind. In de ergste gevallen kan het daaraan overlijden. Volgens het RIVM komt dat bij 9 procent voor.

Twee derde van de zwangere vrouwen heeft de vijfde ziekte al eens gehad. Zij hebben levenslange afweer tegen het virus en kunnen het dus ook niet overdragen op hun ongeboren kind.

Een infectie met het parvovirus bij een zwangere vrouw gaat vaak ongemerkt voorbij, meldt de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV).

Hoe besmettelijk is de ziekte?

Het parvovirus is minder besmettelijk dan bijvoorbeeld het coronavirus. Het virus zit in de keel en kan worden overgedragen door hoesten, niezen en praten. Vaak wordt het virus overgedragen in de nabije omgeving, bijvoorbeeld in het gezin. Een kind kan op school of de kinderopvang besmet raken. Dit is nauwelijks te voorkomen, stelt het RIVM. Er is geen vaccin tegen het parvovirus.

Hoeveel komt de ziekte voor?

Artsen die de vijfde ziekte bij een patiënt vaststellen, hoeven dit niet te melden. Het exacte aantal besmettingen is dus niet bekend.

Gegevens van bloedbank Sanquin en cijfers van kennisinstituut Nivel bevestigen dat het aantal gevallen van de vijfde ziekte in de eerste helft van 2024 is toegenomen. De stijging komt waarschijnlijk doordat het virus zich tijdens de coronaperiode minder goed kon verspreiden, waardoor minder mensen nu antistoffen hebben.

Is behandeling mogelijk?

Bloedarmoede bij het ongeboren kind kan worden behandeld met een bloedtransfusie in de baarmoeder. Deze specialistische behandeling wordt alleen in het LUMC uitgevoerd.

Monique Haak, gynaecoloog en foetaal chirurg in het LUMC, adviseert echoscopisten om bij de twintigwekenecho goed te letten op signalen van besmetting met de vijfde ziekte. Een foetus die vocht vasthoudt, kan ziek zijn. Een zwangere moet dan doorverwezen worden naar een gynaecoloog.

Ik ben zwanger en maak me zorgen. Wat is het advies?

Het RIVM adviseert zwangere vrouwen om hun zorgverlener te bellen als gezinsleden of anderen in hun nabije omgeving mogelijk de vijfde ziekte hebben. Moeders die geïnfecteerd zijn, kunnen hun ongeboren kind laten onderzoeken op bloedarmoede en mogelijk laten behandelen met een bloedtransfusie.

Je kind ophalen bij school of de kinderopvang wordt niet afgeraden, omdat de kans op besmetting door derden zeer klein is.

De KNOV stelt dat voor zwangere vrouwen die werken in het onderwijs, de gezondheidszorg of de kinderopvang en de vijfde ziekte nog niet hebben gehad, een test op antistoffen in het begin van de zwangerschap nuttig kan zijn „om een recente infectie te ontdekken of uit te sluiten”. Vrouwen die minder dan twintig weken zwanger zijn en werken in deze sectoren wordt geadviseerd om hun werkplek te vermijden als de vijfde ziekte daar aanwezig is.

In andere gevallen is het niet nodig om contact op te nemen met de arts of verloskundige. Maar voor vrouwen die zich veel zorgen maken over het virus, kan dit alsnog raadzaam zijn.