”In volle vaart!” is wel de titel van de nieuwe tentoonstelling waarmee de jarenlange restauratie van de twaalf rijtuigen en de tuigen en livreien van Middachten wordt afgesloten. In het oudste stalgebouw van Nederland staat onder meer de coupé, aangekocht in 1877. Het onderstel van het rijtuig is dit jaar gerenoveerd.

Graaf Franz zu Ortenburg, sinds 1978 eigenaar van Middachten, laat het kasteel in het Gelderse De Steeg met genoegen zien. Hij erfde de burcht van zijn moeder. De familie bezit het kasteel al 800 jaar. Het is vererfd in zowel de mannelijke als de vrouwelijke lijn en was daardoor achtereenvolgens in handen van de geslachten Middachten, Steenre, Raesfelt, Reede, Bentinck en nu Ortenburg. Graaf Franz is de 25e generatie sinds de familie het kasteel in bezit kreeg. „De 26e staat al klaar. Voor zover ik weet nog geen 27e.”

Authentiek

Nadat Franse troepen het slot in rampjaar 1672 gedeeltelijk verwoestten, werd het in de jaren 1694-1697 herbouwd. Het kasteel in Amerongen, eeuwenlang bezit van dezelfde familie, diende als voorbeeld. Uiterlijk is Middachten sindsdien niet meer veranderd. En binnen zijn de deuren en de lambrisering nog dezelfde als toen, 330 jaar geleden.

De graaf geeft uitleg bij de schilderijen, waarvan het ene na het andere wordt gerestaureerd. Hij laat de Groene Salon zien. Er is ook een Blauwe. In de eetkamer wijst Zu Ortenburg op een geschilderd hert. „Net of het een glazen oog heeft.” De graaf trekt in de rookkamer een kastje open om te laten zien dat het boordevol sigaren zit.

Slag bij Waterloo

Conservator Claas Conijn komt de rondleiding afbreken, want buiten worden de paarden ongedurig. Even later schommelt de landauer langs de gebouwen op het voorplein. Het rijtuig was waarschijnlijk al vanaf 1912 buiten gebruik toen het werd opgeknapt. „Het zijn rijtuigen, geen statuigen”, vindt de graaf, en daarom laat hij ze graag in beweging komen.

„Het zijn rijtuigen, geen statuigen” - Graaf Franz zu Ortenburg, eigenaar van Kasteel Middachten

In de tuigenkamer van het stalgebouw wijst Conijn naar een hoofdstel: de overgrootvader van de huidige kasteeleigenaar gebruikte het tijdens de Slag bij Waterloo in 1815. „Als je het op zijn plaats laten hangen, verdwijnt het niet.” Maar daarvoor is wel iets meer nodig, nuanceert de conservator: alles wat hier hangt, moet tijdig worden ingevet, om te voorkomen dat het vergaat en er „slechts wat poeder overblijft”.

Van de tuigenkamer gaat het naar de stalboxen. In de middelste twee staat een levend paard, in de buitenste twee een kunststof exemplaar. In de volgende ruimte prijken kleinere voertuigen waarmee de adellijke familie uit rijden ging. Voorwaarts getrokken door een pony of –omdat die rustiger was– een ezel. Of door een personeelslid.

Hoog bezoek

Bezoekers van het kasteel beginnen hun rondwandeling in de Oranjerie. Daar schenken vrijwilligers koffie. Dertig grote foto’s aan de muur laten zien hoe het mobiele erfgoed uit de stallen van de huizen Middachten, Weldam, Lange Voorhout en Gaildorf (in het Duitse Württemberg) door de grafelijke familie Aldenburg Bentinck werd en wordt gebruikt. Soms was er hoog bezoek, en ook dat moest natuurlijk worden gefotografeerd: de koninginnen Emma en Wilhelmina kwamen in 1895, de Duitse keizer Wilhelm II en keizerin Augusta in 1909.

Graaf Zu Ortenburg zegt zijn grootvader dankbaar te zijn dat die in 1930 besloot in het bouwhuis op het kasteelterrein te gaan wonen, want het is daar veel gerieflijker. Het kasteel zelf en de tuinen konden daardoor voor bezoekers worden opengesteld.

Oranjerie, koetshuis en tuinen zijn tot 29 september te bezoeken van 12.30 tot 16.30 uur. Maandag en dinsdag gesloten. Het kasteel is alleen op zondag open.