Voor de gemiddelde SGP- en CU-stemmer ging het écht ergens over bij de stembusgang vorige week donderdag. Hadden de partijen in 2019 nog een gecombineerde lijst en lag het voor de stemmer in de lijn van de verwachtingen dat er twee kandidaten zouden worden verkozen, in 2024 was dat totaal anders. :::inline_article 1::: De peilingen lieten zien dat het halen van een zetel voor beide partijen zeer ongewis was; de cijferaars bevestigden dat beeld. De exitpoll na het sluiten van de Nederlandse stembussen gaf een beetje helderheid: de SGP zou één zetel halen, de CU kwam uit op nul. Zondagavond –toen alle Europese stembureaus gesloten waren– werd het pleit beslecht: SGP-lijsttrekker Bert-Jan Ruissen was gekozen, CU’er Anja Haga niet. ## Principiële bezwaren Het Reformatorisch Dagblad peilde begin deze week het sentiment onder de abonnees. Vrijwel alle van de bijna 2500 ondervraagden zijn daadwerkelijk naar het stemhokje gegaan. Negen op de tien van hen kleurden een vakje bij een SGP-kandidaat rood; 6 procent stemde op een CU’er; het CDA tekende voor bijna 2 procent. Van de thuisblijvers (4 procent) gaf ruim de helft aan dat te hebben gedaan vanwege principiële bezwaren tegen de Europese Unie; voor ruim 22 procent van hen golden praktische redenen voor het niet-stemmen. :::kader 1::: De wel-stemmers hadden tal van motieven voor hun partijkeuze. Voor SGP-stemmers is het behouden van een christelijk geluid in het Europees Parlement het vaakst genoemde argument voor hun stem. Acht op de tien gaven deze reden op. De principiële ligging van de partij was voor 59 procent van de SGP-kiezers een argument. ”Het stemgedrag van anderen in mijn omgeving” of ”een strategische overweging” werd het minst vaak genoemd. Bij CU-stemmers ligt dat een tikkeltje anders. Het behoud van een christelijk geluid in het Europarlement was voor 72 procent van hen een motief om CU te stemmen. De inhoud van het verkiezingsprogramma kwam bij CU-stemmers op de tweede plek en werd door 61 procent genoemd als belangrijk motief, terwijl 40 procent van de SGP-kiezers het verkiezingsprogramma als reden noemden voor hun stem.

## Debutanten Ruim 7 procent van de ondervraagde SGP-stemmers heeft bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019 niet gestemd. Voor een deel van hen gold dat ze voor het eerst naar de stembus mochten. Een op de zeven ‘SGP-debutanten’ ouder dan 30 jaar –die in 2019 dus al stemrecht hadden– noemde als motief om SGP te stemmen dat ”de samenwerking tussen ChristenUnie en SGP is geëindigd”. Dat is ruim twee keer zo vaak als bij de gemiddelde SGP-stemmer. Dit kan erop duiden dat de breuk tussen CU en SGP een groep behoudende SGP’ers die voorheen thuisbleef, dit keer heeft aangespoord wel naar de stembus te gaan. Deze groep is ook kritischer over een mogelijk hernieuwde samenwerking tussen SGP en CU: de helft adviseert het SGP-partijbestuur te blijven vasthouden aan een aparte lijst. Van de gemiddelde SGP-kiezer is dat 28 procent. „Houd vast aan het huidige verkiezingsprogramma. Zet nooit vrouwen op de lijst”, laat een van de ‘SGP-debutanten’ weten. Een ander: „Geen toenadering zoeken, liefst een nexit (vertrek van Nederland uit de EU, red.)”. De Europese breuk tussen CU en SGP bemoeilijkte voor de doorsnee SGP-stemmer vorige week donderdag de keus niet, zei 93 procent van ondervraagde SGP-stemmers. Voor gepeilde CU-kiezers lag dat anders: 36 procent van hen gaf aan dat de breuk hun stemkeus lastiger maakte. In de enquête is niet nader ingegaan op de vraag waar hem dat lastige dan zoal in zat, maar het kan zijn dat de voor de CU somber ogende peilingen deze kiezers deden twijfelen of een stem op hun partij wellicht geen verloren stem zou zijn. ## Landbouw Zou je een SGP-stemmer na de stembusgang vragen waarover deze verkiezingen gingen, dan is de kans groot dat hij zegt: Het behouden blijven van christelijk geluid in het Europees Parlement. Ruim 90 procent van de geënquêteerde SGP-kiezers vond dat dat vorige week op het spel stond. Bijna 50 procent noemde ook ”het behouden blijven van de mogelijkheid voor Nederland om EU-beleid te beïnvloeden rond landbouw en visserij”. Voor bijna 85 van de ondervraagde CU-stemmers gingen deze verkiezingen over het behouden blijven van het christelijk geluid; ruim 50 procent van hen gaf aan dat ook de koers van de Europese Unie op het spel stond. Over één punt waren de bijna 2500 ondervraagden het vrijwel unaniem eens: het zetelbehoud van de SGP is reden tot vreugde. Verder zegt 33 procent het feit dat het verlies van het CDA beperkt bleef, verheugend te vinden; 30 procent is blij met het verdwijnen van de FVD uit het Europees Parlement.

## Teleurgesteld En welke uitslag teleurstelde? Zeven op de tien vinden dat het zetelverlies van de CU, 52 procent het feit dat GroenLinks/PvdA de grootste bleef, en 16 procent de winst van de PVV. De waardering van de grote stemmenwinst van de PVV –de partij van Geert Wilders groeide van 1 naar 6 zetels– is nogal verschillend. SGP-kiezers denken er nogal divers over: 13 procent van de ondervraagde SGP-stemmers zegt er blij mee te zijn, precies evenveel SGP’ers stemt deze groei teleur. Bij de gepeilde CU-stemmers is het sentiment over de PVV totaal anders: slechts 1 procent van hen is verheugd met de groei van Wilders’ partij; 54 procent daarentegen zegt dit een teleurstellende uitslag te vinden. ## Jonge kiezer Ook over de FVD zijn CU-stemmers uit de RD-lezerskring een stuk kritischer dan SGP’ers. Bijna 28 procent van de SGP-stemmers zegt het verdwijnen van de FVD uit het Europarlement verheugend te vinden; van de CU-kiezers is dat 62 procent. Van de jonge kiezers (20- tot 30-jarigen) zegt een groter deel (75 procent) het zetelverlies van de CU teleurstellend te vinden dan van de 65-plussers (67 procent); diezelfde jonge stemmers zijn ook vaker (36 procent) blij met het verdwijnen van de FVD dan 40- tot 64-jarigen (26 procent). :::kader 2:::

Grote NAVO-oefening met Nederlandse parachutisten uitgesteld

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?