Adema ziet onder meer een nieuwe uitkoopregeling voor zich waar alle veehouders zich voor kunnen melden, en die 2025 zou kunnen beginnen. Daar zou nog meer dan 4 miljard voor beschikbaar zijn. Verder noemt Adema een hogere ‘afroming’ van fosfaatrechten, wat inhoudt dat een groter deel van de rechten om mest te produceren uit de markt verdwijnt als ze van eigenaar wisselen.

Opkoop is „maar één van de mogelijke instrumenten die je kan gebruiken om transitie handen en voeten te geven”, zei Cor Pierik (BBB) dinsdag. „Er zitten wat haakjes in”, zei hij over de brief van Adema, „maar het BBB-verhaal is veel breder.” Daar voegde hij aan toe: „Ik denk dat die opkoopregelingen nog veel aantrekkelijker moeten om boeren over de vrijwillige streep te trekken.”

BBB-leider Caroline van der Plas reageerde vorige week nog woedend op de plannen van Adema, die ze „bizar” en „onacceptabel” noemde. „Hij moet gewoon stoppen met boeren uitkopen.” Maar eind vorig jaar steunde haar fractie ook een motie die het kabinet opriep „al het mogelijke” te doen om te voorkomen dat alle boeren plotseling minder mest mogen produceren. Adema geeft daar met zijn voorstellen invulling aan.

Een veelgenoemde datum is 25 april, de dag dat de Tweede Kamer in debat gaat over de mestproblemen. Met name Jeanet Nijhof-Leeuw (PVV) belooft die dag met meer duidelijkheid te komen over het standpunt van haar partij. Pierik zei: „De BBB komt met een vrij breed pakket om de mestcrisis het hoofd te bieden.”

„Ik lees maatregelen waarvan ik de impact zeker niet zal onderschatten”, zei Thom van Campen (VVD), „maar waarvan ik tegelijkertijd denk: daar moeten we onze ogen niet voor sluiten, omdat het alternatief veel erger is.”

Nijhof-Leeuw vindt dat het uitkoopplan „wat hoog” op Adema’s prioriteitenlijst staat. „De prioriteit ligt voor ons op voedselzekerheid en voedselproductie voor de toekomst.”

„We dragen deze voorstellen een warm hart toe”, zei Harm Holman (NSC), maar hij nuanceerde dat zijn fractie pas op 25 april een definitief standpunt inneemt.

Holman zei dat de onderhandelende partijen, net als eerder in het formatieproces, geen nieuwe grote uitgaven willen goedkeuren. Maar tegen de tijd dat de financiering van een nieuwe opkoopregeling aan de orde is „ben je verder”.