Als bewoners van vakantiewoningen hypotheekrente voor hun huis aftrekken, staat namelijk vast dat ze er permanent wonen. Huiseigenaren mogen alleen voor de eerste woning hypotheekrente aftrekken.

Het controlesysteem is niet waterdicht, zo erkent minister Dekker van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer in een brief die ze woensdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Niet iedereen die permanent in zijn vakantiewoning verblijft, heeft namelijk een hypotheek.

Om illegale bewoning te bestraffen, kunnen gemeenten verder overtredingen van bestemmingsplannen beboeten. Die mogelijkheid is er sinds begin dit jaar.

De minister wijst in haar brief ook op recente uitspraken van de rechter. Daarmee kunnen gemeenten hetzelfde bereiken als de zogeheten omgekeerde bewijslast. In dat geval moeten bewoners aantonen dat ze niet permanent in hun recreatiewoning verblijven. Nu ligt de bewijslast bij de gemeenten. Het bewijs is moeilijk rond te krijgen omdat ambtenaren op grond van privacyredenen niet mogen posten bij vakantiewoningen.

Vanaf 2007 krijgen gemeenten nog meer bevoegdheden om illegale bewoning tegen te gaan. Ze mogen dan bestuurlijke boetes opleggen. Verder krijgen toezichthouders meer bevoegdheden.

Uit een onderzoek van de VROM-inspectie, die toeziet op naleving van regels voor volkshuisvesting en ruimtelijke ordening, blijkt dat een meerderheid van de gemeenten illegale bewoning van recreatiehuizen wil aanpakken. In Nederland zijn zo’n 150.000 vakantiewoningen, chalets en stacaravans. Ruim 10 procent daarvan wordt tegen de regels in permanent bewoond.

Dekker heeft de gemeenten drie keuzemogelijkheden voorgehouden om aan de illegale bewoning een eind te maken. Plaatselijke overheden kunnen allereerst kiezen voor aanpassing van het bestemmingsplan, zodat permanente bewoning wel mogelijk is. Daar kiest een kleine 30 procent voor.

Ruim 20 procent geeft de voorkeur aan de zogeheten sterfhuisconstructie. Die houdt in dat de huidige bewoners met een persoonsgebonden beschikking tot hun overlijden in hun huisje mogen blijven. Daarna is permanente bewoning verboden.

De laatste keuzemogelijkheid is handhaving van het bestemmingsplan. De consequentie daarvan is dat aan de illegale bewoning een eind moet komen. Daar kiest de rest van de gemeenten voor.