Na de verkenningsfase constateerde Plasterk dat er een basis is voor onderhandelingen tussen deze partijen, maar dat bij met name NSC zorgen leven over de rechtsstatelijkheid van sommige standpunten van de PVV. De partijen moeten volgens hem de komende weken eerst om tafel om daar verder over te praten. De Kamer debatteerde woensdag uitgebreid over dat advies.

Dat wordt „kwartetten met de rechtsstaat”, vreest een zeer kritisch Volt-Kamerlid Marieke Koekkoek. Het moet volgens Pieter Grinwis van de ChristenUnie „vanzelfsprekend” zijn dat Kamerleden de grondrechten respecteren. Ook partijleider Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA zei „heel verbaasd” te zijn dat de partijen daarover moeten discussiëren.

Geert Wilders (PVV), Dilan Yesilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) deden de hele dag hun best om deze zorgen bij hun collega’s weg te nemen. Maar zij deden dat grotendeels teniet met een oproep aan kabinet en Eerste Kamer om zolang zij onderhandelen te wachten met de behandeling van de spreidingswet, bedoeld om asielzoekers beter over het land te verdelen.

„Staatsrechtelijk vandalisme”, sneerde D66-leider Rob Jetten. Ook Timmermans zou het een schoffering vinden van de Eerste Kamer, „een medewetgever”, als de Tweede Kamer deze motie aanneemt. Hij vroeg de indienende partijen het voorstel niet in stemming te brengen voordat het demissionaire kabinet er een oordeel over heeft uitgesproken. Daar gaven zij gehoor aan.

Dat de motie niet in stemming is gebracht, neemt niet weg dat die de verhoudingen in de nieuwe Kamer meteen op scherp heeft gezet. Als de vier partijen al een begin hadden gemaakt het vertrouwen van de rest van de Kamer te winnen, dan is dat na deze actie direct weer weg, zo verwoordde Koekkoek het blijvende ongemak.