Huishoudens doen er goed aan om nog eens te kijken of zij hun variabele energiecontract niet beter kunnen inruilen voor een vaste variant. Zeker als zij houden van zekerheid over de energierekening, waarschuwde toezichthouder Autoriteit Consument en Markt donderdag.

Met het aflopen van dit kalenderjaar verdwijnt namelijk een belangrijke reddingsboei in tijden van extreme energieprijzen: het prijsplafond. Vanaf 1 januari zijn huishoudens niet meer beschermd tegen stroomprijzen van boven de 40 cent per kilowattuur en gasprijzen van boven de 1,45 euro per kuub gas.

Duurder

Op dit moment betalen veruit de meeste huishoudens nog een tarief dat onder dit plafond zit, maar dat kan zomaar veranderen. Enkele grote aanbieders hebben al aangekondigd dat ze de tarieven voor variabele energiecontracten vanaf januari gaan verhogen.

Consumenten met een vast contract hebben geen last van die schommelingen, redeneert ACM, en langdurige zekerheid over de prijs is niet eens het enige voordeel. Juist die vaste contracten zijn nu relatief goedkoop. Vaste contracten met een looptijd van twee tot drie jaar zijn de afgelopen maand 5 procent in prijs gedaald, en zijn volgens de ACM nu het goedkoopst van alle contractvormen.

Consumentenorganisatie De Vastelastenbond is blij met de oproep van ACM. Directeur Dirk-Jan Wolfert hamert al langer op de risico’s van onverwacht stijgende prijzen.

Net na de coronacrisis schoot de gasprijs bijvoorbeeld omhoog doordat de wereldeconomie sneller aantrok dan verwacht. Daarna was er de Russische inval in Oekraïne waardoor Europa besloot van Russisch gas af te willen.

„Er hoeft maar iets te gebeuren, iets wat we nu nog niet kunnen voorspellen, en de tarieven schieten zo weer door het dak”, zegt Wolfert.

Bij Essent, Vattenfall en Eneco gaan de prijzen van variabele contracten vanaf januari omhoog, zo maakten zij eind november bekend. In het geval van die laatste twee zullen de variabele tarieven dan zelfs boven het huidige prijsplafond uitkomen.

Netbeheer

Overigens komt dat ook doordat consumenten vanaf die maand meer betalen aan netbeheer en belasting voor gas, bedragen die bij de prijs in zitten. Bij een gemiddeld huishouden zijn die stijgende kosten voor netbeheer en belasting goed voor zo’n 10 euro per maand.

Wolfert wijst erop dat de meeste mensen momenteel een variabel contract hebben: zo’n 60 procent, tegen iets minder dan de helft een paar jaar geleden. Dat is zo gegroeid nadat het door de hoge gasprijs in 2022 een tijd onmogelijk was om een vast contract te krijgen. Iedereen van wie het oude vaste contract afliep, kreeg er een variabel contract voor terug.

Het afgelopen jaar daalden de energieprijzen, en is er weer meer concurrentie mogelijk tussen aanbieders. „Maar veel huishoudens hebben toch nog steeds niet besloten om terug te gaan naar een vast contract”, constateert Wolfert. „Die prikkel was er ook niet: energieprijzen bleven dalen, dus hoe langer je wachtte, hoe goedkoper het werd. En het prijsplafond beschermde tegen eventuele hoge uitschieters.”

Dit is het moment om weer terug te gaan naar vast, vindt Wolfert. De tarieven dalen niet meer, maar stijgen, en die reddingsboei van het prijsplafond is weg.

Verschil

De Vastelastenbond rekende uit dat het verschil tussen een vast en variabel contract inmiddels oploopt tot ruim 500 euro per jaar. Dat is het prijsverschil bij Essent, Eneco en Vattenfall, waar driekwart van de huishoudens onder valt, tussen een eenjarig vast of variabel contract vanaf 1 januari 2024. Daarbij heeft de bond ook welkomstkortingen meegenomen die klanten krijgen als zij nu een nieuw vast contract afsluiten.

De ACM merkt op dat ongeveer 6 procent van de Nederlandse huishoudens nu al met zijn prijs boven het prijsplafond zit. Deze mensen gaan er sowieso wat van merken als dat plafond straks vervalt.