Neem het feit dat het woord ”hamas” 59 keer in de Hebreeuwse Bijbel voorkomt. Altijd duidt het woord op verstoring van de Goddelijke orde: onrecht, wreedheid, kwaad. In het Arabisch is ”Hamas” zowel een acroniem voor ”Islamitische Verzetsbeweging” als een woord dat vechtlust en ijver betekent.

Ik claim niet dat het Bijbelse hamas het Hamas van nu is, maar de geest die het woord in de Bijbel vertolkt is wel degelijk dezelfde als de geest van de terroristische organisatie vandaag de dag.

Of neem de blauwdruk voor het hedendaagse antisemitisme die te vinden is in de Bijbel. Zoals Hannah Arendt eens concludeerde, nemen antisemieten twee elkaar tegensprekende beweringen aan: enerzijds de perceptie dat Joden zo machtig zijn dat ze gevreesd moeten worden, en anderzijds zo machteloos dat ze zomaar aangevallen kunnen worden. Diezelfde tegenstrijdigheid van waargenomen machteloosheid en toegeschreven macht definieert het verhaal van Izak en de Filistijnen in Gerar, de Thoraportie die tijdens de oorlog door heel Israël heen gelezen werd.

Maar het is niet alleen kommer en kwel. Rabbijn Jonathan Sacks opende mijn ogen op een geheel nieuwe manier met een uitleg over de relatie tussen Izak en Ismaël. Het verhaal van de twee halfbroers wordt vaak ingeroepen om de huidige relatie tussen Israël en de Arabische wereld te duiden.

Los van de vraag in hoeverre de vergelijking opgaat, is het wel een gegeven dat de Arabische wereld zich identificeert met Ismaël en de Joodse met Izak. Sacks vestigt de aandacht op Genesis 25:9 waar staat dat Abraham door zowel Izak als Ismaël wordt begraven. Verrassend, want er wordt breed vanuit gegaan dat de twee halfbroers in isolatie van elkaar hebben geleefd.

Deze vermelding betekent dat de broers wel degelijk van elkaar wisten waar ze woonden en dat ze beiden hun vader respecteerden. Onder de oppervlakte van de karige Bijbelse woorden ligt mogelijk een verhaal van verzoening tussen Izak en Ismaël. Ja, er was conflict en scheiding, maar dat was niet het einde. Abraham hield van zijn beide zonen en werd door beiden in zijn graf gelegd.

Gods woord geeft duiding, richting en hoop. Juist ook nu.

Onze correspondente in Israël schrijft twee keer per week vanuit haar woonplaats Afik, in Noord- Israël over de oorlog. Deel 33