De oorlog tussen terreurgroep Hamas en de staat Israël zet de toch al gespannen situatie in het Midden-Oosten verder op scherp. De VS sturen, na de brute terreuraanvallen van Hamas op 7 oktober, in allerijl twee vliegdekschepen, bijna 3000 mariniers, jachtvliegtuigen en extra luchtafweer naar het Midden-Oosten.

De Amerikaanse troepenopbouw dient twee doelen: Israël een hart onder de riem steken en de Amerikaanse militaire bases in Irak, Syrië en de Golfstaten beschermen. Minister van Defensie Llyod Austin dirigeert daarom op 8 oktober het vliegdekschip USS Gerald R. Ford (CVN-78) vanuit de buurt van Italië naar het oostelijk deel van de Middellandse Zee.

Zes dagen later krijgt een tweede vliegdekschip, de USS Dwight D. Eisenhower (CVN-69), opdracht vanuit de VS op te stomen richting Perzische Golf. Twee Amerikaanse carriers koersten afgelopen weekend –voor het eerst sinds 2003– zij aan zij op de Middellandse Zee. In een sterk staaltje machtsvertoon. De Eisenhower, die de Ford zou vervangen, is het Suezkanaal gepasseerd.

Vliegdekschepen vormen de ruggengraat van de US Navy en zijn van groot strategisch belang in het Amerikaanse buitenlandbeleid. Geopolitiek vindt nu eenmaal plaats via de loop van een geweer. Of via een vliegdekschip.

Met tien nucleair aangedreven carriers, inclusief jachtvliegtuigen, zijn de VS in staat 85 procent van de wereld en 95 procent van de wereldbevolking te bereiken. Bij het uitbreken van een crisis ergens in de wereld roept een Amerikaanse president altijd als eerste: „Where are the carriers…?!”

De USS Gerald R. Ford –lengte 337 meter– is het nieuwste, modernste en duurste vliegdekschip. Aan boord bevinden zich ruim 75 F/A-18 Super Hornetsjachtvliegtuigen en helikopters. Het aantal gevechtsvliegtuigen kan in oorlogssituaties oplopen tot 90 stuks.

Amerika geeft met dit supervliegdekschip een „100.000 ton zware boodschap” aan de wereld, zei oud-president Donald Trump in 2017 bij de ingebruikname van de USS Ford. Het supervliegdekschip –prijskaartje 16 miljard euro– beleeft z’n vuurdoop in het kruitvat van het Midden-Oosten.

Bij elk vliegdekschip bevindt zich een Strike Group, een vloot van kruisers en torpedobootjagers met vele tientallen kruisraketten aan boord. Waarschijnlijk varen ook onderzeeboten mee met het eskader.

Waarschuwing

Pakweg 2000 Amerikaanse mariniers staan –mogelijk in Bahrein– op scherp voor inzet in het Midden-Oosten. Bovendien sturen de VS nog eens 900 manschappen extra voor humanitaire hulp, evacuatie van ambassadepersoneel of voor militair optreden bij eventuele escalatie.

De Amerikaanse boodschap is duidelijk: Israël is onze bondgenoot en Iran moet zich niet bemoeien met de oorlog. Geen enkele vijand van Israël moet „overwegen te profiteren” van de situatie, verklaarde de Amerikaanse generaal Michael Kurilla recent. De commandant van US Central Command (Centcom), het Amerikaanse leger in het Midden-Oosten, waarschuwt hiermee Iran geen tweede front te openen in Israël via Hezbollah in Libanon, de Houthirebellen in Jemen of sjiitische milities in Irak en Syrië.

De Amerikaanse versterkingen zijn niet overbodig. Ondanks het beleid van president Joe Biden zich terug te trekken uit het Midden-Oosten, telt de regio nog veel Amerikaanse troepen. Bahrein is de thuisbasis van de Amerikaanse Vijfde Vloot (7000 militairen, inclusief 2000 mariniers). Qatar huisvest op de luchtmachtbasis Al-Udeid het hoofdkwartier van Centcom (13.000 militairen). De VS beschikken verder over militaire bases in Syrië, Irak, Turkije, Oman, Koeweit en Saudi-Arabië.

Ondanks dringende oproepen van Bagdad om te vertrekken en gewelddadige protesten van pro-Iraanse milities bevinden zich nog altijd drie Amerikaanse bases in Irak: Ain al-Assad midden in het land, Al-Harrir in het noorden en op een militair kamp bij de luchthaven van Bagdad. Zo’n 2500 Amerikaanse militairen en 1000 man van bondgenoten zijn daar actief bij de bestrijding van IS.

Zondag bracht de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken –met scherfvest– een gewaagd bliksembezoek aan Bagdad. De pro-Iraanse terreurgroepp Kataib Hezbollah in Irak dreigt met een „ongekende escalatie” tegen Amerikaanse doelen.

Verschillende gewapende milities, gelieerd aan Iran, hebben sinds 7 oktober een kleine vijftig aanvallen met raketten en drones uitgevoerd op vier Amerikaanse bases in Syrië en Irak. Pro-Iraanse milities nemen al jaren Amerikaanse doelen in Syrië en Irak onder vuur. Het Pentagon reageert altijd zeer terughoudend uit vrees voor het stuklopen van de onderhandelingen over het Iraanse atoomprogramma. Tot nu zijn er geen Amerikanen omgekomen; een contractant is overleden aan een hartaanval.

De VS hebben recent één tegenaanval uitgevoerd. F-16’s namen met precisieaanvallen pro-Iraanse wapenopslagplaatsen in het oosten van Syrië onder vuur. Mochten er Amerikaanse militairen sneuvelen bij de aanvallen, dan dreigt escalatie.

President Biden waarschuwde ayatollah Ali Khamenei, de hoogste leider van Iran, vorige week in een ongebruikelijk rechtstreekse boodschap. „Als zij zich tegen onze troepen blijven keren, zullen wij reageren.” De torpedobootjager USS Carney onderschepte op 19 oktober in de Rode Zee al vier kruisraketten en een handvol drones van Houthirebellen in Jemen richting Israël.

Luchtafweer

Om Amerikaanse troepen te beschermen stuurt het Pentagon extra Patriot- en Thaadluchtafweersystemen naar het Midden-Oosten. Een Patriotraket –lengte 5,2 meter, gewicht 312 kilo– schakelt met een snelheid van Mach 5 (ruim 5000 km/uur) vijandelijke kruisraketten of ballistische raketten uit door er tegenaan te vliegen. Het systeem werkt tot een hoogte van pakweg 20 kilometer en een afstand van 60 kilometer.

Thaad is een Amerikaanse luchtafweerraket –lengte 6,17 meter, gewicht 900 kilo– tegen ballistische raketten tot pakweg 150 kilometer hoogte. De Thaadraket vliegt met een snelheid van Mach 8,24 (ruim 8000 km/uur) frontaal tegen neerdalende ballistische raketten.

De VS vliegen verder een extra squadron F-16’s naar Jordanië. De gevechtsvliegtuigen versterken de afschrikking, maar bieden het Pentagon ook meer opties voor eventuele tegenaanvallen.

De VS bereiden zich voor op de evacuatie van honderdduizenden landgenoten in de regio. Amerikanen krijgen de opdracht Libanon zo snel mogelijk te verlaten. Ook het VK, Italië, Spanje en Griekenland sturen oorlogsschepen voor noodhulp en evacuatie. Nederland staat op Cyprus paraat met twee C-130 Herculesvrachtvliegtuigen en 200 mariniers.

De VS zetten alles op alles om escalatie in het Midden-Oosten te voorkomen. Het kruitvat kan echter zomaar exploderen.