Kamer nog niet eens over verbeteringen formatieproces
Dat er van alles mankeerde aan de laatste kabinetsformatie, daar is het overgrote deel van de Tweede Kamer het wel over eens. Onduidelijk is nog of er op korte termijn concrete verbeteringen komen, zo bleek woensdag in een Kamerdebat over de formatie van 2021.
De Kamer probeerde woensdag vooral een antwoord te vinden op de vraag hoe de eerste fase van de formatie, de verkenning, in het vervolg beter kan. De verkenning in 2021, onder leiding van Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66), leidde al vrij snel tot een vertrouwenscrisis doordat een notitie met daarop de tekst „positie Omtzigt functie elders” uitlekte. Daardoor leek het alsof de verkenners al hadden voorgesorteerd op een coalitie met het CDA.
Twee voorstellen voor het verbeteren van het formatieproces kunnen nog niet rekenen op een meerderheid. Alleen CU en BBB steunen een plan van CDA en SGP om de koning weer de regie te geven over het verkenningsproces. De VVD voegt zich daar wellicht nog bij, maar dat is niet genoeg.
De grootste regeringspartij heeft nog praktische bezwaren tegen een terugkeer van de koning en sluit niet uit dat ze het voorstel in de toekomst steunt. Het oordeel daarover is volgens VVD-Kamerlid Michon-Derkzen aan haar fractie.
De Raad van State adviseerde eerder deze maand de verkenning voortaan te beleggen bij een bestaand ambt. De raad denkt daarbij vooral aan haar vicepresident. Door dit vast te leggen zou in de toekomst geen onduidelijkheid meer bestaan over hoe de keuze voor een verkenner tot stand komt, zo redeneerde de raadgever.
Een groot deel van de Kamer wil echter dat het initiatief om verkenners aan te stellen voorbehouden blijft aan de Kamer. „Wij kunnen dit als Kamer gewoon zelf”, aldus Pieter Omtzigt. Jesse Klaver (GroenLinks) waagde te betwijfelen of de koning een „emotionele puinzooi zoals bij de vorige formatie” had kunnen voorkomen.
Klassiek
Joost Sneller (D66) verwees naar de succesvolle coalitievorming in de provincies, die ook verliepen via de klassieke aanpak met verkenners en informateurs. „Wat is mis met die constructie?” vroeg hij zich af. Een tweede voorstel van VOLT, JA21 en Omtzigt om een deadline van zes weken vast te leggen voor de duur van de onderhandelingen, lijkt evenmin op voldoende steun te kunnen rekenen.
D66, VVD en GroenLinks zien wel wat in deadlines, maar willen die nu niet al te gedetailleerd invullen. In een motie van D66 en GroenLinks, die volgende week in stemming komt, staat dat de Kamer voortaan kan ingrijpen en een termijn kan bepalen waarbinnen een informateur een lopende formatiepoging moet zien af te ronden.
