Dat staat in een advies van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) dat woensdag is overhandigd aan staatssecretaris Van der Laan van mediazaken. De WRR, een van de belangrijkste adviesorganen van het kabinet, vindt dat Van der Laan zich niet meer moet concentreren op afzonderlijke media, zoals radio, televisie en internet, maar op maatschappelijke functies als nieuws, opinie, achtergrond en kunst.

Als de politiek het rapport overneemt, gaat de gehele publieke omroep op de schop. Op dit moment financiert de overheid rechtstreeks publieke omroepen. Volgens de raad moet daarin een omslag komen. De overheid moet geen omroepen financieren, maar programma’s. En dan ook nog alleen die programma’s die zonder marktpartijen niet tot stand zouden komen. De hoeveelheid reclame op de publieke omroep kan drastisch omlaag.

De WRR wil verder dat er een orgaan komt dat bepaalt welke programma’s voor financiering in aanmerking komen. Het nieuwe orgaan beslist ook wie welk programma mag maken. Daarvoor komen niet alleen de publieke omroepen in aanmerking, maar ook private ondernemingen.

Staatssecretaris Van der Laan zei woensdag dat het kabinet in het mediabeleid de gebruiker centraler wil stellen. Het advies van de WRR past grotendeels bij dat uitgangspunt. Het kabinet komt later dit jaar met een toekomstvisie op de publieke omroep. Daarbij zal niet alleen de visie van de WRR als basis dienen, maar ook de mening van maatschappelijke organisaties. De omroepen presenteren 15 februari hun visie.

De omroepen zijn het op zich eens met het advies dat het beleid zich moet concentreren op maatschappelijke functies als nieuws in brede zin en kunst. De omroepen zouden wel graag zien dat ook de wijze waarop mensen media gebruiken, uitgangspunt wordt. Anders zou het beleid tot een versnipperd aanbod van functies leiden, waaruit elke kijker en luisteraar zelf zijn informatie moet samenstellen, zo staat in een gezamenlijke verklaring van de omroepen.

De TROS, die veel amusement brengt, reageert negatief. Zij vindt dat het rapport „bol staat van een patriarchale elitaire houding, passend bij regenten uit vervlogen tijden.”

De Evangelische Omroep ziet binnen het bestel dat de WRR voor ogen staat mogelijkheden voor een omroep die zich duidelijk profileert. EO-voorzitter Van der Veer heeft wel grote moeite met de totstandkoming van een orgaan dat moet beoordelen welk programma voor overheidssubsidie in aanmerking komt. Zo kunnen kijkers een godsdienstig programma erg waarderen, maar het orgaan dat programma’s keurt, kan daar heel anders tegenaan kijken.

De politiek reageerde woensdag verdeeld. De grootste fracties, CDA en PvdA, zijn niet erg enthousiast. PvdA-kamerlid Van Dam noemt het rapport „een analyse van de toekomst met de conclusies van woensdag.” CDA-kamerlid Atsma vindt het teleurstellend dat de WRR de publieke omroep „marginaliseert.”

VVD en D66 zijn wel tevreden. Volgens het liberale kamerlid Örgü is het weren van reclame en vermaak van de publieke zenders een belangrijke prikkel tot hervorming. De publieke omroepen moeten volgens haar niet met gemeenschapsgeld programma’s maken waar de commerciële zenders ook interesse in hebben. D66 vindt de WRR-analyse zeer overtuigend en vindt dat de publieke omroep zich moet bezighouden met het brengen van kwalitatief goede programma’s, en niet met commerciële omroepen moet concurreren.