Bij de ingang van het asielzoekerscentrum in de Utrechtse wijk Oog in Al hangt een spandoek: ”Ff buurten? Bezoek je buren van het azc op de open dag”. Tijdens de landelijke open azc dag –zaterdagmiddag– kunnen bezoekers ook terecht in restaurant A Beautiful Mess. Hier zijn het hele jaar door gasten welkom voor een kop koffie of een lunch, bereid door bewoners van het azc.

Deze woensdag om een uur is het restaurant op het Utrechtse azc-terrein, pal tegenover de ingang, goed bezet. Zo’n 25 gasten zitten verspreid in de sfeervolle ruimte aan twee- of vierpersoonstafels. Een vrouw heeft een kop soep naast haar laptop staan. Ze neemt in het Engels deel aan video-overleg.

Twee mannen, Jord en Joost, bezoeken het restaurant vandaag voor het eerst. „Het is een originele lunchplek, even iets anders dan een restaurantje in de binnenstad”, zegt Joost, die in Oog in Al woont en via een zoektocht op internet deze locatie vond. De buitenlandse gerechten, waaronder een tosti en een salade, hebben het tweetal goed gesmaakt. De borden zijn leeg.

Barrista

Abdullah (21) uit Jemen werkt vandaag in de bediening. Hij vertelt dat hij zes maanden in Nederland is en sinds vijf maanden in het azc in Utrecht woont. Hij deelt er een kamer met zeven mannen uit onder meer Jemen, Egypte en Algerije en is in afwachting van een gesprek bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over zijn asielverzoek.

Afgelopen week begon Abdullah als trainee bij A Beautiful Mess. Hij volgt er onder meer een opleiding voor barrista en kok, vertelt hij in het Engels. „De eerste dag had ik veel stress. Soms begrijp ik niet wat mensen willen bestellen. Dan wijzen ze het aan op de kaart.”

Abdullah spreekt klanten aan in het Engels, maar leerde intussen ook de eerste Nederlandse zinnen. „Wat wilt u drinken?” vraagt hij met een glimlach. En, eveneens in het Nederlands: „Eet smakelijk.” Voor vandaag zit zijn werk erop. Zo meteen krijgt hij elders Nederlandse les van twee vrijwilligers.

Debora Timmerman neemt plaats in een comfortabele stoel in een hoek van het restaurant. Ze is operationeel directeur van de in 2015 opgerichte Refugee Company, een stichting die „mensen die naar Nederland zijn gevlucht economisch onafhankelijk wil maken”. Vanuit deze stichting ontstond in 2017 A Beautiful Mess. Behalve het restaurant in Utrecht kwamen „community cafés” in de buurt van azc’s in Arnhem en Amsterdam, waar eveneens asielzoekers meewerken. In 2024 hoopt de organisatie een vestiging van A Beautiful Mess te openen naast het Centraal Station in de hoofdstad.

Gastvrijheid

In Utrecht kunnen asielzoekers en statushouders –zij hebben een verblijfsvergunning en wachten in het azc op een huis– een leer-werktraject van vier tot zes maanden volgen, vertelt Timmerman. Jaarlijks kunnen er 55 trainees aan de slag. „Hun achtergrond is heel divers. We hebben momenteel mensen uit onder meer Afghanistan, Iran, Eritrea, Syrië en Jemen.”

De trainees, die een vrijwilligersvergoeding krijgen, werken niet alleen in de keuken of de bediening. Ze volgen ook een algemene training over werken in Nederland en, toegespitst op de horeca, over hygiëne en gastvrijheid. Daarnaast staan er taallessen op het programma.

Tijdens de openingstijden van A Beautiful Mess –woensdag tot en met zaterdag vanaf 11.00 uur– kunnen bewoners van het azc er gratis terecht voor een kop koffie of thee. Op vrijdagavond is er een community diner. „We serveren dan voor 28 euro een driegangendiner”, legt Timmerman uit. „Dat is een bedrag voor twee maaltijden. De ene is voor de klant en de ander voor een bewoner van het azc. Elke week krijgen enkele bewoners een ticket voor zo’n gratis diner.”

Oven

Hossein (22) uit Afghanistan werkt als kok in het restaurant. Hij vertelt, nadat hij een gerecht in de oven heeft geschoven, dat hij zevenenhalf jaar geleden met zijn oudere broer naar Nederland vluchtte. Hij verbleef in azc’s in Ter Apel, Budel, Maastricht en Utrecht. Inmiddels kreeg hij een „klein huis” in Oog in Al. „We wonen er met z’n zevenen. M’n ouders en twee zussen zijn ook hierheen gekomen.”

Eerder werkte Hossein enkele uren per week als assistent in de keuken van 
A Beautiful Mess, naast zijn mbo-studie zorg en welzijn. De toenmalige chef-kok leerde hem in de praktijk hoe hij allerlei gerechten moest bereiden. Zijn favoriete gerecht is falafel wraps, vertelt hij. „Die hebben we in mijn land niet.”

Inmiddels kreeg Hossein zelf een betaalde baan als kok en begeleidt hij de trainees in de keuken. „Dat vind ik leuk.” De oven piept. Hossein staat op en verontschuldigt zich. Hij haalt de bestelde maaltijd uit de oven. Even later zet een vrouwelijke trainee het gerecht bij een klant op tafel. „Eet smakelijk.”