Het is voor het eerst dat de hoogste Europese rechter zich uitspreekt over de betrokkenheid van Frontex bij het illegaal terugsturen van asielzoekers. Meerdere verdragen schrijven voor dat een asielzoeker de kans moet krijgen om asiel aan te vragen. Maar sommige EU-landen storen zich daar niet aan en de Europese grenswacht wordt ervan beticht daarbij weg te kijken en er zelfs aan mee te werken. Vooral in Griekenland, een belangrijke stapsteen voor migranten op weg naar Europa, is dat volgens hulporganisaties en onderzoeksjournalisten aan de orde van de dag. Maar Frontex spreekt de beschuldigingen steevast tegen en legt de verantwoordelijkheid bij het EU-land in kwestie.

Daar heeft het Europese agentschap een punt, vindt het Gerecht van de Europese Unie, onderdeel van het Europees Hof. Frontex is „niet bevoegd om de gegrondheid van terugkeerbesluiten of verzoeken om internationale bescherming te beoordelen”. Daarover beslissen EU-landen zelf. Frontex assisteert slechts. Als het dat niet had gedaan, had Griekenland het Syrische gezin wel zonder die assistentie teruggestuurd. Daarom is de Europese grenswacht niet aansprakelijk voor de schade die asielzoekers ondervinden van een pushback.

De zaak was aangespannen door een Syrisch gezin dat in 2016 met vier jonge kinderen in Griekenland aankwam om asiel aan te vragen. Europese en Griekse grenswachters zouden hen echter hebben misleid en vervolgens op het vliegtuig terug naar Turkije hebben gezet. Ze eisten daarom een kleine 140.000 euro van Frontex. Dat moest dienen als smartengeld en om de kosten te dekken die ze hebben gemaakt om een leven in Noord-Irak op te bouwen.

Frontex, dat sinds dit voorjaar onder leiding staat van Nederlander Hans Leijtens, is uitgegroeid tot het grootste agentschap van de EU. Maar het helpt lidstaten slechts bij de bewaking van hun grenzen en kusten, een taak waarvoor zij zelf verantwoordelijk blijven.

De Nederlandse advocaten van de Syrische asielzoekers overleggen nog met hen of ze hoger beroep willen instellen tegen de uitspraak.