Lachgas (N2O) komt van nature in kleine concentraties voor in de atmosfeer. Daar houdt het, net als CO2, warmte vast. Omdat lachgas een zeer sterk opwarmend effect heeft, is het volgens wetenschappers goed voor zo’n 10 procent van de door menselijk handelen veroorzaakte opwarming van de aarde.

Het gas kan op diverse manieren ontstaan: bij het verbranden van fossiele brandstoffen, maar bijvoorbeeld ook doordat bacteriën nitraat vormen of juist afbreken. Nitraat is een stikstofverbinding. Als meer stikstof wordt aangevoerd, kan op deze manier dus ook meer lachgas ontstaan. Precies die toevoer van stikstof naar oppervlaktewater is in de 20e eeuw verdubbeld, schrijven de wetenschappers. Een belangrijke factor daarin is het gebruik van kunstmest in de landbouw.

Sloten, meren en rivieren zijn zodoende volgens deze studie steeds meer lachgas gaan uitstoten. Die uitstoot is lange tijd onderschat. Een opvallend punt in de studie is dat grondwater dat aan de oppervlakte komt en stuwmeren belangrijke bronnen van lachgasuitstoot zijn. Wat daarbij een rol speelt, is dat in stuwmeren na verloop van tijd vaak het zuurstofniveau daalt - en dat leidt ook weer tot meer lachgasproductie.

Op veel plekken in de wereld blijft de toevoer van stikstof naar water stijgen. Ook staan nog veel nieuwe stuwdammen op de planning om te bouwen. Daarom spreken de wetenschappers de verwachting uit dat de stijging van de lachgasuitstoot „zal aanhouden in de komende decennia”.

Dat juist stuwmeren bijdragen aan de uitstoot van broeikasgassen, levert een milieudilemma op. Stuwdammen worden vaak juist aangelegd om met waterkrachtcentrales schone elektriciteit op te wekken. Anders dan in kolen- of gascentrales, komt daarbij geen CO2 vrij. Maar als het stuwmeer een bron wordt van lachgasuitstoot, levert dat dus alsnog klimaatschade op. De onderzoekers kunnen op basis van deze studie niet zeggen hoe die voor- en nadelen van waterkrachtcentrales zich tot elkaar verhouden.