Een eigen bedrijf in de fotografie oprichten is populair, meldde de Kamer van Koophandel (KvK) eerder deze maand. Tussen 2018 en 2023 steeg het aantal fotografen met 34 procent, van ruim 31.000 naar ruim 42.000. Ook zijn er tegenwoordig meer vrouwen dan mannen voor wie fotografie de voornaamste bron van inkomsten is. Beide trends herkent Max van Olden. Hij is adjunct-directeur en jurist bij DuPho, een beroepsorganisatie waar zo’n 1500 fotografen lid van zijn.

DuPho, een afkorting van Dutch Photographers, kreeg in de eerste helft van 2023 ruim twee keer zoveel nieuwe leden als in dezelfde periode het jaar ervoor, vertelt Van Olden. Ook stijgt het aantal vrouwelijke leden. Het ledenbestand bestaat uit zo’n 60 procent mannen en 40 procent vrouwen, terwijl dat percentage in de nieuwe instroom precies andersom is.

Toch is de stijging van het aantal KvK-inschrijvingen niet een-op-een over te zetten naar een groei van het ledenbestand van DuPho, tekent Van Olden aan. „Je inschrijven als fotograaf is heel makkelijk, maar om bij ons lid te worden moet je een erkende opleiding hebben gevolgd. We laten ook autodidacten toe, maar in zo’n geval kijken we wel kritisch naar iemands werk.”

Niet alle leden van DuPho hebben last van toegenomen concurrentie, stelt Van Olden. Wel zijn er grote verschillen per specialisme. „Van oudsher kun je als reclamefotograaf een prima boterham verdienen, maar is dat voor een fotojournalist hard knokken.”

Een ontwikkeling die in korte tijd veel bekendheid kreeg is generatieve artificial intelligence (AI). Hierbij creëert een computer zelf beeld nadat je het apparaat instructies geeft. Fotografen kijken verschillend naar de nieuwe techniek, blijkt uit een enquête die DuPho voor de zomer uitzette onder leden. „Een trouwfotograaf zal weinig merken van AI, maar iemand die gerechten fotografeert, kan AI begrijpelijkerwijs als een bedreiging zien.”

Toch geeft Van Olden ook deze fotografen mee dat ze AI kunnen zien als een instrument. „Om met AI goed beeld te maken, heb je alsnog een idee en instructies nodig. Zo’n beeld moet bovendien vaak nabewerkt worden. Het is dus niet zo dat een programma alles over kan nemen.”

Uit de enquête blijkt ook dat ruim de helft van de fotografen AI al toepast of dat ziet gebeuren in zijn omgeving. Kun je een beeld dat gemaakt is door een machine eigenlijk wel een foto noemen? De meningen daarover zijn verdeeld, vertelt Van Olden. „De letterlijke vertaling van het woord fotografie is schrijven met licht. Als je beeld hebt gemaakt door wat instructies in te voeren in je computer, zonder dat je buiten bent geweest, kun je moeilijk verdedigen dat het resultaat een foto is.”

Tegelijkertijd is het niet zwart-wit, maar bestaat er een groot grijs gebied, legt Van Olden uit. „In veel beeldbewerking zit al AI. Met bewerkingsprogramma Adobe Photoshop kun je mensen en luchten aanpassen, en landschappen breder maken. Daardoor wordt het vloeiend.”