„Het is heel simpel”, legt Cees de Keijzer (80) van de World Ship Society Rotterdam uit. „Het Panamakanaal kun je zien als een groot stuwmeer wat gevoed wordt door water uit het Alhajuela- en Gatúnmeer. Die worden op hun beurt weer bijgevuld met water uit rivieren zoals de Chagres. Iedere keer als er een schip vanuit het Panamakanaal de sluis uitvaart, verdwijnt er 200 miljoen liter zoet water in de oceaan. Als de rivieren vanwege droogte onvoldoende water vanuit de bergen aanvoeren, gaat het waterpeil in het kanaal omlaag.”

De Keijzer voer jarenlang voor Nederlandse en buitenlandse rederijen en werkte daarna bij het Havenbedrijf Rotterdam. Sinds 2004 is hij voorzitter van de Rotterdamse vestiging van de World Ship Society, een wereldwijd actieve vereniging van scheepvaartliefhebbers. De Keijzer is 27 keer door het Panamakanaal gevaren.

Het gedaalde waterpeil heeft de Panamese autoriteiten gedwongen om maximaal 32 schepen per dag door het kanaal te laten varen. Normaal gesproken zijn dat er 36 of meer. Omdat de situatie nu al wekenlang aanhoudt, is de file met wachtende schepen opgelopen tot boven de 200. Sommige daarvan zullen meer dan drie weken moeten wachten voordat ze het kanaal op mogen varen.

Ook is de diepgang beperkt: schepen mogen maximaal 13,41 meter diep in het water liggen waar dat voorheen 15,24 meter was. Een verschil van ruim 1,80 meter. „Dat betekent dat grote schepen veel minder lading kunnen meenemen”, zegt De Keijzer. „Voor dezelfde lading heb je dus meer tonnage nodig met als gevolg dat het transport duurder wordt.”

Het 81 kilometer lange Panamakanaal is een van de drukste en belangrijkste handelsroutes ter wereld, goed voor 6 procent van het mondiale maritieme transport. Dankzij het kanaal hoeven schepen niet helemaal om Zuid-Amerika heen te varen.

In 2019 hinderde droogte het scheepvaartverkeer ook al in Panama. De autoriteiten vrezen dat het probleem door de klimaatverandering alleen maar erger wordt. Zij voelen dat in hun portomonnee want de passerende schepen betalen fors voor een doorgang: in totaal leverde het kanaal Panama 2,5 miljard dollar (2,3 miljard euro) op in 2022. Panama vreest dat die inkomsten verminderen doordat schepen een andere route gaan kiezen. Het land maakt plannen om door middel van tunnels en dammen meer water richting het Panamakanaal te loodsen.

In Nederland is van de vertraging nog niet veel te merken, zegt Maarten van Groenestijn van Transport en Logistiek Nederland (TLN). Hij heeft navraag gedaan bij verschillende deelmarkten zoals de alliantie zeecontainervervoerders, ferrytransport en bij een beleidsadviseur zeehaven logistiek van Fenex, de Nederlandse organisatie voor expeditie en logistiek. „Zij volgen het nieuws over het Panamakanaal op de voet en hebben geen signalen van leden dat zij last zouden hebben van vertragingen. De vertraging zou zelfs langzaam worden ingelopen.”