Waarom voelt de ene persoon zich gelukkiger dan de andere? En hoe komt het dat de ruim 35.000 Hellendoorners relatief gezien meer geluk ervaren dan de bijna 600.000 inwoners van Rotterdam? Dergelijke vragen intrigeren Martijn Burger, verbonden aan de Open Universiteit (OU) en de Erasmus Universiteit. Op verzoek van de Universiteit van Nederland onderzocht de hoogleraar economie van het geluk samen met wetenschapper Martijn Hendriks in welke gemeenten inwoners zich tussen 2001 en 2021 het meest gelukkig voelden en wat de oorzaak daarvan is.

Wat hebben de gemeenten uit de top tien met elkaar gemeen?

„Dat zijn landelijke gemeenten met een relatief lage bevolkingsdichtheid. Daarnaast is er bovengemiddeld veel groen. Een groene leefomgeving heeft een positieve invloed op het ervaren van geluk. Ook zijn de huizen in deze gemeenten gemiddeld ruimer en beter betaalbaar dan in grote steden.”

Geluk, hoe definieert u dat precies?

„Wat geluk exact is, is voor iedereen natuurlijk anders. In zijn algemeenheid kun je zeggen dat geluk de mate is waarin mensen zich tevreden en prettig voelen met hun leven als geheel.”

Welke factoren dragen daaraan bij?

„Allereerst is gezondheid essentieel. Ook goede sociale contacten en inkomenszekerheid zijn belangrijke zaken. Dat mensen in plattelandsgemeenten zich over het algemeen gezien gelukkiger voelen dan mensen in de grote steden, verbaast met dit in het achterhoofd niet. Zo wonen in de grote steden relatief veel alleenstaanden, terwijl het hebben van goede relaties een duidelijk positieve invloed heeft op geluk. In de grote steden is daarnaast op grotere schaal sprake van eenzaamheid, terwijl dat een negatieve invloed heeft op geluk.”

Omstandigheden zijn van invloed op het ervaren van geluk. Toch zullen twee personen in dezelfde situatie zich waarschijnlijk niet in dezelfde mate gelukkig voelen.

„Geluk heeft inderdaad ook te maken met persoonlijkheid. Voor de een is het glas snel halfvol en voor de ander halfleeg. Geluk vergt vaardigheden. Je hebt er veerkracht, hoop, optimisme en zelfredzaamheid voor nodig. Die zaken zijn voor de ene persoon vanzelfsprekender dan voor de ander. Geluk heeft dus zeker ook een psychologische component.”

In hoeverre maakt geld gelukkig?

„Een hoger inkomen brengt vaker een hoger geluksniveau, omdat mensen meer mogelijkheden hebben om zaken te doen waarvan ze gelukkig worden. Maar daarvoor hoef je geen miljonair te zijn. Het verband tussen geld en geluk wordt vaak overschat. Wel is duidelijk dat financiële stress een negatieve invloed heeft op het ervaren van geluk. Geen geld maakt doorgaans dus wel ongelukkiger.”

Gemeente Urk blijkt de op een na gelukkigste gemeente. Hoe verklaart u dat?

„Een belangrijk element is de grote gemeenschapszin. Urk is daarnaast een religieuze gemeente. Religie heeft over het algemeen genomen een positieve invloed op geluk. Het biedt namelijk houvast en versterkt de sociale relaties.”

Tegelijkertijd neemt de onzekerheid op Urk toe, bijvoorbeeld als het gaat om de toekomst van de visserij. Dat vertaalt zich nog niet in de gelukscijfers?

„De cijfers waarop deze top tien gebaseerd is, zijn afkomstig van 2001 tot 2021. Het is dus een langjarig gemiddelde. Ik sluit zeker niet uit dat onzekerheid over de toekomst van deze voor Urk belangrijke sector invloed zal hebben op het ervaren van geluk.”

In hoeverre heeft de overheid een taak als het gaat om het bevorderen van het geluk van haar burgers?

„Ik ben van mening dat ieder individu achter het stuur van zijn eigen bus zit en zelf de grootste invloed kan uitoefenen. Wel heeft het landsbestuur de taak burgers te ondersteunen. Zo kan de overheid bijvoorbeeld ontmoetingsplekken voor mensen faciliteren en heeft ze de opdracht om te zorgen voor een veilige leefomgeving.