Wie overlast veroorzaakt of een strafbaar feit pleegt in een winkel, kan een winkelverbod krijgen van de winkelier. Dat houdt in dat je een of twee jaar lang geen stap in de winkel mag zetten. Doe je dat wel, dan is er sprake van huisvredebreuk. Een strafbaar feit, waarmee je een gevangenisstraf of geldboete riskeert.

Dat is de reden dat de politie werd gebeld toen donderdag een 21-jarige vrouw in een HEMA-filiaal in Wormer verscheen. Agenten die ter plaatse kwamen, vertelden de vrouw dat ze niet in de winkel mocht komen en begeleidden haar naar buiten. Toen het leek alsof ze daadwerkelijk wegging, vertrokken de agenten. Kort daarop keerde de vrouw echter terug naar de HEMA, waar een steekpartij plaatsvond waarbij een medewerkster van de winkel zwaargewond raakte.

In de meeste gevallen wordt een winkelverbod uitgereikt na diefstal, vertelt Arie Jan van Os. Hij is directeur van SODA, een bedrijf dat winkelverboden verstuurt naast de schadevergoeding die op de winkeldief wordt verhaald. „Jaarlijks worden er bij de politie 40.000 winkeldiefstallen gemeld. Wij handelen op jaarbasis 30.000 winkelverboden af.”

Zelf bepalen

Een ondernemer mag zelf bepalen wie hij een winkelverbod oplegt. Van Os: „Als het maar niet discriminerend is. Je mag niet zeggen: „In mijn winkels mogen geen mensen met een donkere huidskleur komen”.”

Er zitten voor- en nadelen aan een winkelverbod, legt Martijn Wildeboer uit. Hij is werkzaam bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), een onafhankelijke stichting die helpt veiligheidsproblemen in kaart te brengen en op te lossen. „Zonder winkelverbod kunnen winkels totaal worden leeggeroofd. Je moet iets doen om een gedeelte van de winkeldieven en mensen die overlast veroorzaken, buiten de deur te halen.”

Maar zo’n verbod is niet waterdicht, zo bleek donderdag weer. Een gedeelte van de dieven komt alsnog langs, geeft Wildeboer toe. „Notoire winkeldieven blijven stelen. Die houd je niet tegen met een winkelverbod. Toch helpt dat wel om een dossier van iemand op te bouwen bij de politie. En jongeren die stelen, komen zo in het vizier van justitie. Daar is de politie mee geholpen, omdat het een signaal kan zijn dat er in de thuissituatie dingen misgaan.”

Groter verbod

Het systeem van winkelverboden kan beter, stelt Wildeboer. In plaats van een individueel winkelverbod, waarbij iemand een verbod krijgt voor één specifieke winkel, kan iemand ook een verbod krijgen voor een heel winkelgebied. Dat heet een collectief winkelverbod. Noodzakelijk, denkt Wildeboer, omdat het aantal winkeldiefstallen sinds de coronapandemie „schrikbarend” toeneemt. „En steeds vaker in combinatie met geweld en agressie, zoals in Wormer.”

„Een collectief winkelverbod kan ondernemers helpen. Nu zien we vaak dat een winkeldief bijvoorbeeld niet meer bij de Albert Heijn komt, waar hij een verbod kreeg, maar wel steelt bij de drogist ernaast. Met een collectief winkelverbod verplaatst het probleem zich niet zo gemakkelijk.”

Momenteel werken dertig winkelgebieden in Nederland met een collectief winkelverbod, vertelt Wildeboer. „We merken dat daar een afname is van winkeldiefstal. Niet voor niets wordt dit systeem populairder: eind dit jaar hopen 45 winkelgebieden met een collectief verbod te werken.”