Per 2006 verandert het huidige systeem voor de plastic frisdrankflessen, de zogenoemde petflessen. Nu moet de frisdrankindustrie de flessen van 1 en 1,5 liter verplicht opnieuw vullen met bijvoorbeeld cola, sinas of water. Dat gebeurt per fles vijftien tot twintig keer. Brussel heeft geëist dat Nederland die hervulplicht afschaft.

De grote frisdrankflessen hoeven daarom straks nog maar één keer te worden gebruikt. Ook na 2006 moet een ’retourpremie’ ertoe leiden dat de eenmalige petflessen worden ingeleverd. Het huidige statiegeldsysteem heeft immers altijd erg goed gewerkt om de lege flessen terug te krijgen: ongeveer 90 procent van de flessen keert leeg in de supermarkten terug.

De kleine petflesjes tot 0,75 liter leveren geen geld op bij inlevering. Ze vallen nu buiten elk statiegeld- of inzamelingssysteem. In Nederland worden per jaar ongeveer 220 miljoen van zulke flesjes verkocht. Juist omdat ze klein en handzaam zijn, gaan ze mee in de trein, de auto, naar het sportveld en naar school. Eenmaal leeg, verdwijnen ze tussen het gewone afval of belanden ze via een open raam als zwerfvuil op straat.

De petflesjes langs de wegen zijn de kamerleden en staatssecretaris Van Geel van Milieu een doorn in het oog. De bewindsman heeft met de sector afgesproken dat volgend jaar 80 procent minder petflesjes tussen het zwerfafval mag zitten dan in 2001. Daarbij is het nieuwe systeem voor de grote frisdrankflessen iets slechter voor het milieu. Ze worden namelijk veel eerder gerecycled. Ter compensatie van die schade moeten ook meer kleine flesjes worden gerecycled.

De frisdrankindustrie mag dit jaar zelf systemen uitproberen om dat doel te halen. In Rotterdam, Zwolle, Helmond en Zwolle begint daarom in februari onder het motto ”Lege flesjes Terug ermee” de proef met de oranje ”pet-bak”. Rotterdam heeft aanstaande maandag de primeur. Scholen en sportverenigingen die meedoen en een bak in huis nemen, kunnen -net als bij de inzameling van oud papier- geld verdienen. Zij krijgen een kleine vergoeding voor de ingezamelde flesjes. Eén enkel petflesje levert geen statiegeld op. De bakken worden ook bij de milieustraten van de Roteb neergezet.

De proefprojecten moeten aantonen dat Nederlanders best bereid zijn de petflesjes apart in te zamelen. Wanneer de oranje bakken een succes zijn, zullen ze vanaf 2006 landelijk worden ingevoerd. Blijven goede resultaten uit, dan zal Van Geel erover nadenken of statiegeld ook voor de kleine flessen een beter systeem is in de strijd tegen zwerfafval. Eind 2005 valt hierover een besluit.

Pet staat voor polyethyleenterephthalaat, een sterke maar lichte vorm van polyester. Het plastic kan na recycling worden gebruikt om nieuwe flesjes voor frisdrank te maken. Fabrikanten gebruiken het ook bij bijvoorbeeld de productie van vloerbedekking, tennisballen en fleecetruien.