Op een grauwe donderdagmorgen is het nog rustig in de steegjes en langs de grachten in het middeleeuwse stadscentrum van Amsterdam. Vuilniszakken en los afval liggen bezaaid over de natte straten. De prostituees die al wakker zijn, staren naar hun telefoon. Veel potentiële klanten wagen zich niet in de regen.

Aan de zuidkant van het wallengebied, in een statig herenhuis, heeft Scharlaken Koord haar hoofdkantoor. Femke Helland werkt sinds vier jaar als maatschappelijk werker voor de organisatie, die hulp biedt aan vrouwen en mannen in de prostitutie en inzet op preventie voor kwetsbare doelgroepen. Daarvoor deed ze al vier jaar ervaring op met de doelgroep bij Bright Fame. Vriendelijkheid, openheid en interesse helpen haar om prostituees echt te bereiken.

Helland weet wat een dag met minder klandizie, bijvoorbeeld door het weer, kan betekenen voor een prostituee op de Wallen: extra financiële zorgen. Ze legt uit dat de huur van een kamer kan oplopen tot 150 euro per dag. Alleen al om die kosten te dekken moet iemand zo’n 3000 euro per maand binnenslepen. Daarnaast sturen prostituees vaak ook nog geld op naar familie.

Opgesloten

Doen deze mensen hun werk vrijwillig? Dat is verschillend, ervaart Helland. „Op de Wallen ontmoet ik vooral vrouwen die rationeel zeggen: „Ik heb voor dit werk gekozen, dus draag ik zelf ook de gevolgen.” Tegelijkertijd zeggen velen dat ze, als ze de kans zouden krijgen, een andere baan zouden zoeken.”

De wereld van de prostitutie ligt dicht aan tegen het criminele, vertelt Helland. Vaak betekent het werk van de prostituee financieel gewin voor een ander. Meer nog dan op de Wallen, ziet Helland dat in de thuisprostitutie. „Daarin werken veel mensen die illegaal in Nederland zijn, of die minderjarig zijn. Zij worden soms echt letterlijk opgesloten in een huis, met een slot op de deur. Dat gebeurt overal in Nederland, misschien wel in jouw eigen straat. Of ze mogen wel naar de winkel voor een boodschapje, maar hebben te horen gekregen: „Als je wegloopt, weten we je kinderen te vinden.”” Het geld dat wordt verdiend met het sekswerk, gaat vervolgens grotendeels naar de mensenhandelaar. „Profiteren en uitbuiten gebeurt vaak heel subtiel, onder het mom van helpen als partner, chauffeur of boekhouder. Een vrouw die zegt het werk vrijwillig te doen, kan toch slachtoffer van mensenhandel zijn.”

Kogelwerende vesten

Scharlaken Koord analyseert onlineseksadvertenties om slachtoffers van uitbuiting te vinden. Zaken waarbij een belletje gaat rinkelen: lage prijzen, vrouwen die 24/7 beschikbaar zijn, prostituees die de ene dag in Haarlem werken, de volgende in Lelystad en de derde dag in Zwolle. Scharlaken Koord probeert in contact te komen met deze mensen door op een advertentie te reageren via een sms, telefoongesprek of chat, en vervolgens als hulpverlener in gesprek te gaan. „Omdat we vaak niet zeker weten of een vrouw zelf haar telefoon beheert, maken we vooraf online een afspraak als ‘klant’. Zo’n bezoek doen we altijd met meerdere teamleden, en tegenwoordig soms in kogelwerende vesten. We weten nooit zeker wat we aantreffen in zo’n huis.” Zelf maakte Helland nooit een confrontatie mee, maar medewerkers van de gemeente wel.

Ondanks de risico’s en alle ellende die ze ziet, denkt Helland niet aan stoppen, zegt ze gedecideerd. „Het geloof helpt om dit werk vol te houden. Ik kan de vrouwen in gebed brengen en mag geloven dat waar mijn invloed bij een vrouw ophoudt, God een ander op haar pad kan brengen. Dat haalt de druk bij mezelf weg.”