Koning biedt excuses aan voor Nederlands slavernijverleden
Koning Willem-Alexander heeft zaterdag in het Amsterdamse Oosterpark zijn excuses aangeboden voor de rol van Nederland in het slavernijverleden. De koning hield tijdens de Nationale Herdenking Slavernijverleden een toespraak. „Vandaag sta ik hier voor u. Als uw koning en als deel van de regering maak ik vandaag deze excuses zelf”, zei de koning. „Ze worden door mij met hart en ziel intens beleefd.”
In zijn boodschap vroeg de koning om „vergiffenis”. „Slavenhandel en slavernij worden erkend als een misdaad tegen de menselijkheid. De stadhouders en de koningen van het Huis van Oranje-Nassau hebben hier niets tegen ondernomen. Ze handelden binnen het kader van wat toen wettelijk geoorloofd werd geacht. Maar het slavernijsysteem illustreerde het onrecht van die wetten”, aldus de koning. „Op een gegeven moment voel je de morele plicht om op te treden.”
Na het aanbieden van de excuses kreeg de koning luid applaus en er werd gejuicht, iemand uit het publiek schreeuwde „eindelijk!”. Koningin Máxima, ook aanwezig bij de excuses, was duidelijk geëmotioneerd.
De koning benadrukte ook een ander gevoel in de samenleving, namelijk dat er ook inwoners zijn „die het aanbieden van excuses zo lang na de afschaffing van de slavernij overdreven vinden”. „Zij ondersteunen echter in overgrote meerderheid wél de strijd voor gelijkwaardigheid van alle mensen, ongeacht kleur of culturele achtergrond.”
Eind vorig jaar bood premier Mark Rutte zijn excuses namens de Nederlandse staat aan, en dus ook namens de koning. De vorst sloot zich bij het excuus aan en zei dat er „een begin gemaakt” was, maar dat er ook „nog een lange weg voor ons” ligt.
Inmiddels loopt er in opdracht van de koning een onderzoek naar de rol van het Huis Oranje-Nassau in de koloniale geschiedenis. Hoogleraar Gert Oostindie is hier eind 2022 mee begonnen en verwacht drie jaar nodig te hebben.
De afgelopen tijd is het slavernijverleden regelmatig een onderwerp geweest voor het koninklijk huis. Zo maakte de koning vorig jaar bekend de omstreden gouden koets voorlopig niet te gebruiken, omdat op zijpanelen koloniale afbeeldingen staan. Tijdens Koningsdag in Rotterdam en tijdens het bezoek van het koningspaar en prinses Amalia aan het Caribisch deel van Nederland eerder dit jaar, was ook veel aandacht voor het slavernijverleden.
Het is uniek voor een monarch dat de koning excuses aanbood, maar dat past ook „binnen een trend”, aldus historicus en auteur Arnout van Cruyningen. Hij schreef boeken over het koningshuis en is gespecialiseerd in de Europese monarchie. Steeds meer Europese landen worden volgens Van Cruyningen aangesproken op het koloniale verleden.
Het is niet de eerste keer dat koning Willem-Alexander excuses aanbiedt voor de rol van Nederland in de geschiedenis. In maart 2020 bood hij in Indonesië zijn excuses aan voor het Nederlandse geweld bij de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië.
