Bidden met voorgegeven woorden
Corné was de weg naar geloof en kerk een poos kwijt, maar daar is verandering in gekomen. Hij leest en luistert weer, bidt en zingt. Maar hardop bidden in eigen woorden, dat vindt hij heel lastig.
Corien stelde haar vraag na mijn lezing over de geloofsbeleving van jongeren met autisme en ADHD. Dochterlief krijgt de leeftijd om zelf te gaan bidden, in haar eigen woorden, maar dat is zó moeilijk.
Aan deze twee situaties moest ik denken toen ik het prachtige en waardevolle artikel van Christine Stam over de zegen van hardop bidden (RD 2-6) las. Het accent ligt op voor en met elkaar bidden in eigen woorden, om zo verbonden te zijn met God en met elkaar. Een eerste stap kan zijn om samen het Onze Vader te bidden, zegt zij, en dit zo mogelijk uit te breiden met persoonlijke zinnen.
Bidden in eigen woorden is waardevol en hardop bidden evenzeer. Ik wil dus niets afdoen aan genoemd artikel. Echter, gezien de voorbeelden van Corné en Corien wil ik ook graag een pleidooi voeren voor het bidden in voorgegeven woorden. In de eerste plaats is dat Bijbels. Toen de discipelen vroegen: „Heere, leer ons bidden”, gaf de Heere Jezus geen aanwijzingen voor het bidden – dat deed Hij in de Bergrede wel. Hij gaf aan hen, en daarmee aan Zijn kerk, de concrete woorden van het Onze Vader. In de traditie van de kerk zijn ons ook vele gebeden overgeleverd. Denk aan gebeden van Augustinus of Luthers Avondgebed. Theodorus à Brakel (de vader van Wilhelmus) publiceerde ”Eenige christelijke meditatien, gebeden ende dankzeggingen”. Hij geeft daarin niet alleen gebeden voor verschillende dagdelen, maar bijvoorbeeld ook een gebed om een dankbaar hart, een gebed of klacht van een bedroefd kind van God, een gebed voor een huisvader of huismoeder. Dat zijn zeker niet de minste woorden om op je lippen te nemen.
Ik vind het veelzeggend om te bidden met de woorden van anderen, op de schouders van het voorgeslacht. Het kan een manier zijn om je klein te maken voor God, om in nederigheid tot Hem te naderen. Het gaat niet om mij of om mijn gevoel en al helemaal niet om hoe mooi ik het kan zeggen (of niet). Het gaat erom dat God geëerd en aanbeden wordt, dat wij Hem erkennen als Koning over ons leven door met alles wat ons bezighoudt voor Zijn troon te verschijnen. Dat kan ook met woorden die zijn voorgegeven.
Laten we elkaar daarom geen last opleggen die onnodig is. Vruchtbaarder is het om elkaar te wijzen op manieren die kunnen helpen om obstakels te overwinnen. Zo is het mogelijk om (hardop) te bidden met de psalmen. Psalmregels als „Haast U tot mijn hulp” of „Heere, open mijn lippen, dan zal mijn mond Uw lof verkondigen” kun je ongewijzigd overnemen. Andere psalmregels kun je maken tot je gebed. „Laat U mij in vrede neerliggen en slapen, Heere, want U alleen doet mij zeker wonen (naar Psalm 4). Of: „Geef dat mijn kinderen hun hoop op U stellen, Uw daden niet vergeten en Uw geboden in acht nemen (naar Psalm 78). In de boekhandel en online is hiervoor ook materiaal te vinden (zie bijvoorbeeld de gebedskaartjes op bijbelsopvoeden.nl). Voor andere gebeden geldt dat eveneens.
Dr. Kees van Ekris deed in een recente preek de suggestie om alleen of met elkaar –als echtpaar, als gezin, als vrienden– er eens voor te gaan zitten om regels van gebeden op te schrijven, „in je mooiste zinnen” – al zijn gewone zinnen vast ook goed. Dat vooraf uitgeschreven gebed, waaraan dus meerdere gezinsleden kunnen bijdragen, kun je vervolgens de komende maand bidden. Ik zie hier ook mogelijkheden voor begeleiders die optrekken met mensen met een verstandelijke beperking of psychische kwetsbaarheid. Voor jeugdwerkers of gemeenteleden die anderen hierin tot een hand en een voet zijn. Zodat bidden niet iets ingewikkelds is, iets wat moet maar je weet niet hoe, maar een vreugde.
De auteur is rector van het Kennisinstituut christelijke ggz (Kicg), onderdeel van Eleos en De Hoop ggz, en bijzonder hoogleraar klinische godsdienstpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
