In deze serie zag ook een deel over Jonathan Edwards het licht, geschreven door Dane Ortlund. Van dezelfde schrijver verscheen eerder ”Zachtmoedig en nederig van hart”, wereldwijd en ook in Nederland een bestseller. Dat maakt nieuwsgierig.

Die nieuwsgierigheid wordt niet teleurgesteld. Opnieuw wist Ortlund een boek te schrijven dat je meeneemt. Als je begint, blijf je doorlezen. Hij heeft de gave om helder en pakkend te formuleren. Dat blijkt ook uit de originele manier waarop hij zijn onderwerp behandelt. Hij doet dat aan de hand van twaalf vragen aan Edwards.

Allereerst: Wat is het overkoepelende thema in het spreken van Edwards over het christelijke leven? Schoonheid. Vervolgens (in zijn eigen woorden) wedergeboorte als het begin van het christelijke leven. Liefde als de essentie, blijdschap de brandstof, zachtmoedigheid het aroma, de Schrift de schat, gebed de gemeenschap, pelgrimsreis de smaak, gehoorzaamheid de vrucht, satan de vijand, de ziel de grootste zorg en de hemel de hoop van het christelijke leven. De studie sluit af met vier kritische kanttekeningen bij Edwards.

Ortlund schrijft met kennis van zaken. Uit de talrijke voetnoten blijkt een indrukwekkende belezenheid, gezien de omvang van Edwards’ werken een prestatie.

Edwards staat wereldwijd volop in de belangstelling. En ook in ons land. De afgelopen jaren verschenen er vertalingen van zijn belangrijkste hoofdwerken: ”Religieuze gevoelens” (”Religious Affections”), ”Liefde en haar vruchten”, ”Bidden om Zijn komst”, ”De geschiedenis van het heil”, enz. En niet te vergeten de prachtige Edwardsbiografie van Iain Murray. Er mag gerust gesproken worden van een kleine Edwards-revival in Nederland. Maar, behalve de dissertatie van Van Vlastuin over Edwards’ leer van de Heilige Geest, was er nog geen inleiding op de theologie van Edwards. Daarom voorziet Ortlund in een behoefte. Wie nog niet zo met Edwards bekend is, vindt hier een voortreffelijke gids om te ontdekken waarom Edwards zo’n grote theoloog was.

Vergezichten

Door de jaren heen heb ik wel het een en ander van Edwards gelezen, maar ik raakte opnieuw diep onder de indruk. Wat een adembenemende vergezichten weet hij te openen. Hoe duizelingwekkend schrijft hij over Gods schoonheid en heerlijkheid! Gods heiligheid is een zuivere, heldere vlam. Geen deugd die naast Zijn andere deugden bestaat, maar het totaal van Zijn deugden. Wat voel je jezelf dan klein en nietig worden. Wie zou die hoogste Majesteit dan niet met eerbied prijzen! Dat is ook precies waar de theologie van Edwards op gericht is.

Na al deze lof een paar kritische kanttekeningen. Allereerst beschouw ik het als een omissie dat er geen hoofdstuk aan de zonde is gewijd. De realiteit van de zonde komt hier en daar wel ter sprake, maar terloops. En daar is de zonde in het christenleven toch wel te ingrijpend voor. Het gevolg is dat ook Christus en de verzoening wat op de achtergrond blijven. Behalve een zekere eenzijdigheid bij Ortlund heeft dit ook wel wat te maken met Edwards zelf. Evenals bij Calvijn is voor hem de gemeenschap met Christus het hart van het christelijke leven. Maar dat wordt bij hem sterk pneumatologisch ingekleurd. Meer het ”in ons” dan het ”voor ons”. Christus, Die door de Geest blijvend in ons woont. Daardoor heeft de theologie van Edwards meer rust, blijdschap en genieting. Bij Calvijn blijft er onrust: de aanklachten van de wet en de aanvechtingen van de boze. Het geloof is steeds weer het buiten zichzelf vluchten tot Christus. Typerend is dat Romeinen 7 bij Edwards niet zo veel aandacht krijgt. Hij is geen perfectionist, maar spreekt over de heiliging optimistischer dan Calvijn. Calvijn hinkt, Edwards wandelt.

Blijft staan dat Edwards een reus was, geestelijk en intellectueel. Niemand kan zo diep en hoog over de heerlijkheid en glorie van de drie-enige God schrijven als hij. En niemand die zo scherpzinnig over geestelijke ervaringen heeft geschreven. Op bijna elke bladzijde wordt ons toegeroepen: Smaakt en ziet dat de Heere goed is!

Bij het eerdergenoemde boek van Ortlund ”Zachtmoedig en nederig van hart” was er de kritiek dat hij soms de puriteinen wat eenzijdig citeerde. Ik heb steekproeven genomen en kwam dat ook een enkele keer tegen. Maar daar staat veel goeds tegenover. Wie Edwards wil leren kennen, beter gezegd: de God van Edwards, kan in dit boek terecht en zal er leerzame en gezegende uren aan beleven. Alleen jammer dat de vertaling soms wel erg letterlijk is.

Jonathan Edwards over het christelijke leven. Gedreven door de schoonheid van God; uitg. De Banier; 254 blz.; 
€ 21,95