Tot die conclusie komen onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) in een woensdag gepubliceerde studie die ze in opdracht van de provincies hebben gemaakt. De provincies werken zelf aan maatregelen per gebied, maar wilden daarnaast weten welke bijdrage het Rijk kan leveren met maatregelen voor de hele sector.

In de WUR-studie worden er drie genoemd die „simpel zijn in te voeren en een hoge doelmatigheid hebben”. Dat zijn: minder vee per hectare toestaan, het gebruik van kunstmest flink verminderen en bij de verkoop van veehouderijen de rechten op bijvoorbeeld fosfaatuitstoot verminderen („afromen”).

Het voordeel van deze maatregelen is dat ze niet alleen bijdragen aan het verlagen van de ammoniakuitstoot, die schadelijk is voor stikstofgevoelige natuur, maar ook bijdragen aan de klimaatdoelen. Een mogelijk nadeel is voor een deel van de veehouders dat ze hun bedrijven dan moeten inkrimpen. Als dat gebeurt, is de vraag hoe ze dat financieel moeten opvangen. Een optie is boeren beter betalen voor natuurbeheer. Mede hierover gingen de mislukte onderhandelingen over een landbouwakkoord.

Een andere optie, die meer tijd kost, is bijvoorbeeld het verplichten van emissiearme stallen. Die zijn echter wel duur en de effectiviteit valt in de praktijk nog weleens tegen.

De onderzoekers denken dat slimme stalsystemen de uitstoot van ammoniak al met al zo’n 7 procent kunnen verminderen. Het instellen van een maximumaantal koeien per hectare leidt tot een afname van 8 tot 15 procent.

Meer overStikstof

Ook een „emissiearme bedrijfsvoering” kan veel schelen: door in het hele bedrijf maatregelen te nemen, kan de ammoniakuitstoot zo’n 20 procent afnemen. Dat is echter wel „complex en vergt een langdurig wetgevingstraject”, aldus de onderzoekers.

Brabant

Noord-Brabant heeft een speciaal team opgezet om boeren te helpen bij het maken van een keus voor de toekomst. Het team richt zich met name op piekbelasters, bedrijven die veel stikstof uitstoten op kwetsbare natuur. In Brabant zijn er dat zo’n 250 tot 300.

Volgens landbouwgedeputeerde Elies Lemkes-Straver is de aanpak uniek in Nederland. „Wij willen dit op een warme manier doen.” Het team dat het gesprek met ondernemers aangaat bestaat uit ervaren mensen die de boeren kennen.

Volgens gedeputeerde Erik Ronnes (Stikstof) twijfelen veel boeren nog. „Vandaar dat wij het Rijk oproepen: wees duidelijk.”