Lastig gedrag kan best normaal zijn
Geen enkele ouder waardeert het als zijn kind krijsend in het gangpad van de supermarkt ligt, of een ander kind in de speeltuin slaat. Toch hoeft dit gedrag niet abnormaal te zijn.
Lastig gedrag is een vorm van communicatie. Weliswaar vraagt het kind op een beetje een stuntelige manier aandacht, maar dat is niet verwonderlijk op een leeftijd waarop je nog niet zo talig bent, meent ontwikkelingspsycholoog en systeemtherapeut Steven Pont. „Voor ouders is het de kunst te begrijpen wat het kind vertelt.”
Lastig gedrag is dus niet per definitie abnormaal, stelt Pont in de twaalfde aflevering van de podcastserie ”Nul 18 Bennis en Pontcast”, die hij samen met ANP-directeur Martijn Bennis heeft opgezet. Sterker nog: lastig gedrag is normaal. „Stel dat je in de opvoeding alles goed doet, verdwijnt lastig gedrag niet.”
In de podcastserie, die inmiddels dertien afleveringen telt, gaat het over de ontwikkeling van kinderen en de rol van ouders daarin. Bennis en Pont zetten zonder uitzondering waardevolle onderwerpen in de schijnwerpers. Onder meer verwennen, het geweten, grenzen en de rol van broers en zussen komen aan bod.
Bennis heeft daarin de rol van de journalist die de vragen stelt, maar tegelijkertijd volop meedenkt en zijn eigen wederwaardigheden als vader deelt. Die Pont dan weer –evenals zijn eigen ervaringen– met zijn psychologenblik in een breder perspectief zet.
Gedrag is leeftijdsafhankelijk, doceert Pont. „In de opvoeding leren we kinderen zich volwassen te gedragen, maar zover zijn ze nog niet. Een kind van 2 dat een dreun uitdeelt in de speeltuin is lastig, maar normaal. Doet je zoon van 17 dat, dan wordt het een probleem. En als een man van 42 slaat, dan is er een nog groter probleem. Dan is er eerder sprake van een agressieregulatiestoornis.”
Wel is het goed als ouders zich de vraag stellen wat er achter het gedrag verborgen zit. „Een kind in de speeltuin wil gezien worden, laten zien wat het kan. Zit je in de speeltuin altijd op je telefoon, dan gaat het kind dreinen. Dat kan zomaar een patroon worden, waar je zelf aan moet werken om het te doorbreken.”
Niet voor niets gaf Pont de twaalfde aflevering de titel ”Normaal lastig gedrag” mee. Hij wil daarmee zeker niet zeggen dat lastig gedrag altijd normaal is, maar wil er wel voor waken om alles meteen een stoornis te noemen. „Als ouder moet je het normaal vinden dat een kind nog geen volwassen gedrag vertoont. Dat hoort nu juist bij het kind-zijn.”
Zo’n 15 procent van de kinderen laat volgens Pont ergens in de jeugd heel lastig gedrag zien, waarbij opvoeders met de handen in het haar zitten. „Dan hoeft het niet om een stoornis te gaan. Sommige kinderen hebben een hoger toerental dan gemiddeld, maar dat valt nog wel binnen het normale. Zelf plak ik liever niet te snel een etiket op. Vergeet niet dat je daarmee de psychiatrie nadert. We moeten oppassen voor overdiagnosticeren.”
Daarmee wil de ervaren therapeut niet zeggen dat het eenvoudig is om dag in, dag uit met zo’n stuiterbal op te trekken. Anderzijds is levendigheid ook gewoon een karakterkenmerk. „Stel dat iemand op alles supergemiddeld scoort, dan heb je een heel saai persoon voor je.”
Pont geeft zijn luisteraar, mede door de aansporing en aanvulling van Bennis, veel mee. Niet alleen zet hij zaken in het juiste perspectief, hij doorspekt zijn betoog ook met praktische tips. Opvoedpodcasts zijn op internet in rijke mate aanwezig, maar lijken toch vooral voor en door vrouwen gemaakt te zijn. Een podcast met twee mannen in de hoofdrol is een welkome aanvulling. Met een nuchtere blik, die mannen over het algemeen meer eigen is dan vrouwen, houden ze de opvoeding en alles wat erbij komt kijken kalm tegen het licht. „Het is normaal dat een kind tikkertje wil doen in een restaurant, maar het is ook normaal dat je als ouder een grens trekt.”
