Rutte omzichtig met kritiek tijdens bezoek Poolse premier
De voorbereiding van de NAVO-top in juli in Vilnius staat centraal tijdens het bezoek van de Poolse premier Mateusz Morawiecki aan Den Haag. Premier Mark Rutte beloofde de landen in het oosten van Europa de komende jaren militair te blijven steunen. En hij leverde voorzichtig kritiek.
„Polen en andere landen aan de oostflank kunnen blijven rekenen op onze steun in NAVO-verband”, zei Rutte op een gezamenlijke persconferentie. Nederland stuurde sinds het begin van de oorlog in Oekraïne al twee keer F-35 gevechtsvliegtuigen naar Polen om daar het luchtruim te beschermen.
Polen en Nederland staan vooraan als het gaat om het leveren van hulp aan Kyiv. Via Polen gaan wapens uit het Westen naar Oekraïne. Het optreden van Polen was „cruciaal in het keren van de oorlog”, verklaarde Rutte. Polen zit ook in de internationale coalitie met Nederland om Oekraïners te trainen voor de F-16.
Voor de Russische inval in Oekraïne lag Polen geregeld onder vuur in Den Haag omdat de oerconservatieve regering van Morawiecki de democratie zou ondermijnen. De onafhankelijkheid van rechtspraak was in het geding. De toegang tot abortus werd beperkt.
Na de oorlog verstomde de kritiek. Polen vangt meer dan 1,5 miljoen Oekraïners op, steunt het buurland in zijn strijd tegen Rusland en keerde zich af van het Hongarije van premier Viktor Orbán. Polen kondigde aan tegemoet te zullen komen aan kritiek op de rechtspraak.
Maar onlangs kondigde de Poolse regering aan dat een commissie onderzoek gaat doen naar Russische invloeden. Tegenstanders zeggen dat die gericht is tegen de oppositieleider Donald Tusk. In het najaar zijn er verkiezingen in Polen en de oppositie vreest dat de regering Tusk zo wil uitschakelen. Morawiecki ontkende het in alle toonaarden bij Rutte.
„Wij kijken natuurlijk met grote interesse naar de zorgen die er leven dat het ook individuele politici zou kunnen raken”, reageerde Rutte op een vraag over de commissie. Recentelijk was Nederland al niet blij met een Pools besluit om graanimport uit Oekraïne te beperken, maar ook de oplossing uit Brussel viel niet goed in Den Haag.
Polen is binnen de NAVO en EU een „grote speler” geworden, aldus Rutte. Maar dat is niet vrijblijvend, zei hij tegen Morawiecki. „Ik zeg daar wel bij dat brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee. De verantwoordelijkheid om het fundament van de Europese samenwerking te beschermen en te versterken, in de vorm van onze gezamenlijke waarden en onze democratische rechtstaat.”