Het schuldenplafond is een beperking die het Congres heeft opgelegd aan de hoeveelheid geld die de federale overheid kan lenen om aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Omdat de overheid meestal meer geld uitgeeft dan ze in kas heeft, moet het Congres het schuldenplafond vrij vaak verhogen.

Als dat niet gebeurt, is de overheid gedwongen overheidsdiensten te sluiten. Salarissen en rentes op leningen kunnen niet worden uitbetaald. Dat laatste heeft grote effecten op de internationale financiële markten. Door verhoging van de limiet wordt financiële ruimte geschapen en kan een economisch debacle worden voorkomen.

Normaal gesproken is de verhoging van het schuldenplafond een hamerstuk. Maar als gevolg van de politieke polarisatie is het inmiddels een gevecht geworden waarbij de oppositie probeert het beleid van de regering danig dwars te zitten. Vandaar dat in de achterliggende weken de onderhandelingen muurvast zaten. Democraten en Republikeinen wilden elkaar geen millimeter gewonnen geven.

Compromis

Door het compromis wordt het schuldenplafond opgetrokken tot 31,4 biljoen dollar. Daarbij hebben beide partijen punten van hun wensenlijstje moeten inleveren. Biden zei zondag: „Het is een compromis. Niet iedereen kreeg wat hij wilde. Maar dat is onvermijdelijk als je verantwoord bestuurt.”

Biden wist wel te bereiken dat de verhoging geldt tot 1 januari 2025, dus tot na de presidentsverkiezingen van november volgend jaar. Tot die tijd mag de staatsschuld met maximaal 3 biljoen dollar stijgen. Ook kon hij Medicaid intact houden, het hulpprogramma voor gezondheidsverzekeringen van mensen met een laag inkomen.

Daar staat tegenover dat hij voor hem belangrijke punten heeft ingeleverd. Zo moeten voortaan mensen zonder kinderen tot hun 54e jaar werken, in ruil voor een bijstandsuitkering. Die regel geldt op dit moment voor min-vijftigers.

Ook is een streep gezet door subsidies voor duurzame energie en wordt er gekort op geld voor de belastingdienst. Daardoor kan de fiscus minder controles uitvoeren, een activiteit waarvan met name Republikeinen gruwen. Deze punten beschouwen laatstgenoemden als winst, net zoals de afspraak dat de defensie-uitgaven niet geraakt zullen worden door eventuele bezuinigingen. Die gaan juist met 3,5 procent omhoog.

Geen juichstemming

Toch heerst er onder de Republikeinen geen juichstemming. Graag hadden ze verder willen bezuinigen op de overheidsuitgaven. Het verweer van McCarthy is dat door de afspraak deze uitgaven slechts 1 procent mogen stijgen, en dat er dus in feite sprake is van een bezuiniging. Daardoor zal Biden in de praktijk de komende anderhalf jaar behoorlijk moeten snijden in zijn uitgaven.

Dat overtuigt vooral de rechterflank van de Republikeinse partij echter niet. Leden binnen de Republikeinse fractie, verenigd in de uiterst rechtse Freedom Caucus hebben al gezegd dat zij tegen zullen stemmen. De constatering van McCarthy dat de overeenkomst een „omslag” is in het beleid, noemen zij een broodje-aap-verhaal.

Ongewis

Ook de linkerflank van de Democraten is teleurgesteld. Zij vindt dat Biden teveel heeft ingeleverd. „Wij hebben een president nodig die zijn poot stijf houdt”, zeggen progressieve Democraten.

De afspraken die zijn vervat in de Fiscal Responsiblity Act (FRA), moeten woensdag in het Huis van Afgevaardigden worden behandeld en daarna in de Senaat. De afloop daarvan is nog geheel ongewis.

Voor McCarthy is het de vraag of hij voldoende stemmen van de 435 afgevaardigden weet binnen te halen. Dat er partijgenoten tegen zullen stemmen, weet hij al.

De Democraten zien zich voor een dilemma geplaatst. Stemmen ze voor de FRA, dan kan hen worden verweten te buigen voor de druk van rechts. Stemmen ze tegen, dan kan hen worden aangewreven de sluiting van de Amerikaanse economie en daarmee mogelijk een economische crisis in de VS te riskeren. Het gevaar voor Biden en voor Amerika is nog niet geweken.