Zes minuten, langer duurde de veiling van Sotheby’s niet. Het eeuwenoude veilinghuis, opgericht in 1744, had de afgelopen maanden volop reclame gemaakt voor het meer dan 1000 jaar oude manuscript. Dat maakte zelfs een reis rond de wereld –langs Londen, Tel Aviv, Dallas, Los Angeles en New York– om belangstellenden de gelegenheid te geven het kostbare boek met eigen ogen te zien.

Oude Testament

De Codex Sassoon is een uiterst waardevol manuscript, daar zijn alle kenners het wel over eens. Het boek bevat de oudste, vrijwel complete editie van de Hebreeuwse Bijbel en is belangrijk voor de vaststelling van de oorspronkelijke tekst van het Oude Testament.

De codex, rond 900 na Christus vervaardigd in het Midden-Oosten, is een in leer ingebonden boek met 792 perkamenten pagina’s. Twaalf pagina’s, met onder andere tekst uit Genesis, zijn verloren gegaan. Elke pagina bevat drie kolommen Bijbeltekst, met boven en onder aantekeningen. Het boek meet 35 bij 29 centimeter, is 15,5 centimeter dik en weegt 12 kilo. Dus geen boek om zomaar even in de boekenkast te zetten.

Geen record

De veilingmeester van Sotheby’s zet er woensdagavond, klokslag acht uur (Nederlandse tijd), flink de vaart in. Er zitten mogelijke kopers in de zaal, maar de meeste biedingen gaan telefonisch en online. Dertig miljoen dollar –ruim 27 miljoen euro–, dat is het startbedrag van de codex, die de Brits-Joodse verzamelaar Solomon Sassoon in 1929 nog voor 350 pond had gekocht.

Maar het is nu 2023, en de huidige eigenaar, de Zwitserse verzamelaar Jacqui Safra, denkt in miljoenen. De veilingmeester wijst naar links: 30,5 miljoen dollar biedt iemand in de zaal. Er is telefonisch geboden: 31 miljoen. Snel daarna: 31,5 miljoen, 32 miljoen, 32,5 miljoen.

Als het even stil blijft, peilt de veilingmeester links en rechts of dit het laatste bod is. „U nog? Dit is uw laatste kans.” Er wordt nog 33,5 miljoen dollar geboden – en de man van Sotheby’s hamert af. Applaus volgt.

Joodse volk

Later woensdagavond werd duidelijk dat de codex is verworven voor het ANU-Museum van het Joodse Volk in Tel Aviv. Daar krijgt het een plek in de vaste tentoonstelling. Alfred H. Moses, een voormalige Amerikaanse ambassadeur in Roemenië en actief lid van de Joodse gemeenschap in Georgetown, en zijn familie kochten het Hebreeuwse manuscript namens de American Friends of ANU, meldde Sotheby’s. Zij moeten –inclusief veilingkosten– in totaal 38,126,000 dollar betalen, ruim 35 miljoen euro. De verwachting was dat de codex tussen de 28 en 47 miljoen euro zou opbrengen, en dat is gelukt.

Het duurste (geveilde) manuscript ter wereld is de Codex Sassoon niet geworden. Het record staat op naam van de eerste uitgave van de Amerikaanse grondwet, uit de achttiende eeuw. Die wisselde in 2021 voor ruim 39 miljoen euro van eigenaar.

Moses noemde de Hebreeuwse Bijbel „het meest invloedrijke boek in de geschiedenis. Het vormt de basis van de westerse beschaving.” De codex behoort volgens hem tot het Joodse volk en daarom moet die in Israël, de bakermat van het Jodendom, worden tentoongesteld.