Het incident had plaats rond 05.00 uur in de ochtend lokale tijd (03.00 uur Nederlandse tijd) in de woestijn van de ’Nederlandse’ provincie al Muthanna in het zuiden van Irak, ongeveer 40 kilometer ten noorden van de plaats Salman. Op dat moment was het nog donker. De Nederlandse militairen zijn afkomstig van de grootste Nederlandse basis, Camp Smitty, bij de stad as Samawah. De Koninklijke Marechaussee en de Iraakse politie hebben een onderzoek ingesteld.

De plaats van het incident ligt op ongeveer 80 kilometer ten zuiden van as Samawah. Het is volgens Defensie nog onduidelijk waarom het voertuig het stopteken en de waarschuwingsschoten negeerde. In het voertuig zijn geen wapens gevonden.

De controlepost werd door een Nederlandse patrouille van zes tot acht militairen bemand. De Iraakse politie was na het incident snel ter plekke en heeft de overlevende Irakees meegenomen voor verhoor.

Minister Kamp wees er in een reactie op dat volgens afspraken tussen hem en minister Donner van Justitie het Openbaar Ministerie (OM) in Nederland er vanuit gaat dat de militairen zich bij het gebruik van geweld houden aan de geweldsinstructies. Niettemin is het volgens Kamp goed dat de marechaussee een onderzoek instelt.

Kamp verwees met zijn opmerkingen naar alle commotie rond marinier Eric O… Die schoot op 27 december 2003 in de grond voor een groep mogelijke plunderaars. Het OM hield hem aan op verdenking van moord en vervolgde hem voor het overtreden van de geweldsinstructies. De rechtbank in Arnhem sprak hem vrij, het hoger beroep begint 23 maart. Een woordvoerder van de Koninklijke Landmacht wees er op dat de Nederlandse militairen voor zover bekend volgens de standaardprocedures hebben gehandeld. Bij het negeren van een stopteken en het negeren van waarschuwingsschoten mag gericht worden geschoten als de veiligheid van de militairen in het geding is.

„Je weet niet wat er in die auto zit. Er kan een autobom inzitten”, aldus de woordvoerder. „De marechaussee doet nu onderzoek en dan zal blijken of juist is gehandeld. Maar ik heb geen reden om aan te nemen dat niet juist is gehandeld.” Een woordvoerder van de marechaussee liet weten dat de militairen gehoord worden als getuigen. In het onderzoek is overleg met de behandelend officier van justitie van het OM in Arnhem.

Het is overigens niet voor het eerst dat Nederlanders bij incidenten rond controleposten of wegblokkades gericht schieten. Op 21 april vorig jaar schoten Nederlanders en leden van de Iraakse politiedienst ICDC een Irakees dood bij een checkpoint. Hij negeerde een stopteken.

Vier dagen later schoten Nederlandse militairen op de banden van een verdacht voertuig dat met hoge snelheid een Nederlandse patrouille passeerde. De bestuurder negeerde een stopteken. Daarbij overleed een Irakees en vielen zes lichtgewonden.

Op 19 augustus vorig jaar schoten Nederlanders in as–Samawah op een voertuig met Irakezen nadat zij vanuit die auto onder vuur waren genomen. De wagen raakte daarop van de weg. Twee Irakezen kwamen om. Ondanks de sterk toegenomen spanningen in Irak in de aanloop naar de verkiezingen op 30 januari, was het de afgelopen periode bijzonder rustig in de provincie al Muthanna. Het recentste incident dateerde van 24 november vorig jaar toen twee mortiergranaten ontploften op ruim een kilometer van het grootste Nederlandse kamp, Camp Smitty.