Het is „van essentieel belang” om ervoor te zorgen dat in geen enkel Natura 2000-gebied de kritische grens voor stikstofneerslag (KDW) nog wordt overschreden, schrijft Eurocommissaris Virginijus Sinkevicius aan stikstofminister Christianne van der Wal.

De KDW speelt een cruciale rol in het Nederlandse stikstofbeleid. Per zogeheten habitattype is er een waarde die aangeeft vanaf welke hoeveelheid stikstofneerslag er een risico op verslechtering is. Blauwgrasland en zandverstuivingen gelden bijvoorbeeld als zeer stikstofgevoelig.

Bekend is dat Nederland zelfs bij zeer extreme maatregelen er niet voor kan zorgen dat nérgens de KDW wordt overschreden. Daarvoor komt er simpelweg te veel stikstof overwaaien van buiten de landsgrenzen – in elk geval op dit moment. Zelfs het opdoeken van de gehéle veestapel zou nu onvoldoende zijn.

Aangenomen mag worden dat dit in Brussel bekend is. Het is dan ook in het duister tasten waarom de commissie Nederland nadrukkelijk wijst op het halen van deze onmogelijke doelstelling. Alleen al het feit dat Brussel begint over de KDW is overigens opvallend. Ervoor zorgen dat die waarde niet wordt overschreden, is op zichzelf namelijk geen Europees doel. Het voldoen aan de Vogel- en Habitatrichtlijn is dat wel. Het is echter aan Nederland om de weg daar naartoe te bepalen.

Sinkevicius schrijft verder dat de uitstootvermindering door de piekbelastersregeling niet mag worden tenietgedaan door het reguleren van „andere ammoniakvergunningen”. Mogelijk bedoelt hij daarmee dat de stikstofwinst niet gebruikt mag worden voor het legaliseren van PAS-melders – boeren die buiten hun schuld om juridisch in de knel zitten.

Waakzaamheid

Volgens de Eurocommisaris is er verder „voortdurende waakzaamheid” nodig om ervoor te zorgen dat Nederland „de verbintenissen” inzake emissiereductie na 2030 nakomt, en de uitstoot in de periode 2020-2029 volgens plan wordt verminderd. Onduidelijk is waar de Commissaris precies op doelt. Het wettelijke stikstofdoel –minstens 74 procent van het oppervlak van stikstofgevoelige habitats in Natura 2000-gebieden onder de KDW– staat nu op 2035. In het coalitieakkoord is afgesproken dit te vervroegen naar 2030, maar dit ligt nog niet wettelijk vast.

Als Sinkevicius een signaal wil afgeven dat het kabinet zou moeten vasthouden aan 2030, is de vraag waarom hij zich hierover uitlaat. Iedere EU-lidstaat moet voldoen aan de Vogel- en Habitatrichtlijn, maar vanuit Brussel is daar geen termijn aan verbonden.

Verder valt de timing van de brief op. Na de verkiezingsoverwinning van BBB is de discussie over aanpassing van het stikstofbeleid opgelaaid; een politiek gevoelig dossier. Nu Den Haag mogelijk aan de vooravond van wijzigingen staat, komt deze brief én lekt die uit. De vraag is verder waarom Sinkevicius de brief stuurde op dezelfde dag dat Van der Wal in Brussel was en naar verluidt met hem sprak.

Onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt heeft bij de Commissie om openbaarmaking gevraagd van alle communicatie die tot de brief heeft geleid.