Dat heeft de rechtbank Den Haag dinsdag bepaald in een kort geding dat de Stichting Stikstofclaim en een Overijsselse varkenshouder hadden aangespannen tegen de Staat.

Volgens de voorzieningenrechter zijn de eisers aan het verkeerde adres, omdat niet de landelijke overheid maar de provincies Aerius gebruiken om aanvragen voor een natuurvergunning te beoordelen. Daar komt nog bij dat de rechter zich niet bevoegd acht om te oordelen over de ministeriële regeling die provincies verplicht om Aerius te gebruiken.

De stichting en de varkenshouder vinden dat Aerius niet geschikt is om de vergunningverlening op te baseren. Het model is volgens hen onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd en levert te grote onzekerheden op.

De betrokken veehouder is een zogeten PAS-melder. Hij is, net als 2300 andere ondernemers, in problemen gekomen toen de vroegere stikstofwetgeving (PAS, het Programma Aanpak Stikstof) in 2019 door de Raad van State werd afgeschoten. Zij moeten alsnog een natuurvergunning aanvragen. Het kabinet wil hun situatie legaliseren, maar heeft daarvoor nog te weinig ”stikstofruimte”. Intussen dwingen milieuactivisten provincies via de rechter tot handhaving. Daardoor dreigt voor onder meer de betrokken varkenshouder een forse dwangsom.

Voorzitter John Spithoven van Stikstofclaim zegt in een eerste reactie dat hij verwacht dat de stichting een bodemprocedure zal starten. Het bestuur beraadt zich daar nog op. Spithoven: „Deze uitspraak betekent dat de stikstofdiscussie zich nog zeker een jaar voortsleept. Positief is dat wij wel ontvankelijk zijn. Maar de voorzieningenrechter wil de vingers niet branden aan het wetenschappelijk debat over Aerius.”

Agrarisch adviseur Steven van Westreenen, die ook PAS-melders onder zijn cliënten heeft, is opgelucht. „Ik begrijp de aanleiding voor de zaak die Stikstofclaim is gestart, gezien de dwangsommen die aan de PAS-melders worden opgelegd”, zegt hij. „Maar als Aerius wegvalt, wordt de situatie nog veel ingewikkelder. Dan moet voor elke nieuwe vergunningaanvraag met een zogeheten passende beoordeling worden ingeschat of kwetsbare natuur niet achteruitgaat. Dat kost veel tijd en zadelt aanvragers met enorme kosten op.”